Monday, February 11, 2008

Europa në lëvizje dhe zhvillim




Dott.Alban Daci
Botuar me 26 dhe 27 maj 2007
Gazeta Ndryshe


Procesi i Integrimit përmes sfidave dhe perspektivës

Europa e të gjashtëve (Bashkimi Europian deri në 1972 kishte vetëm gjashtë anëtarë: Francë, Gjermani, Itali dhe tre vende të Beneluksit) mund të ishte një federatë; Europa e të njëzetëve mund të jetë një konfederatë; Europa e 35 besoj se maksimumi mund të jetë zonë e shkëmbimit të lirë ekonomik.
Europa nuk është akoma një shtet i vetëm dhe mbi të gjitha nuk ka një ide të qartë cfarë është dhe cfarë do të jetë.

Europa është në nje pozicion ndërmjetësues, që do të thotë se nuk ka një formë të qartë që mund ti vendosim një emërtim të saktë përkatës, ndoshta është e destinuar për të qenë një Shtet i madh; por, sic na mësojnë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, një transformim i ngjashëm nuk realizohet sot për nesër.
U deshën pothuajse 100- vjet dhe një luftë civile para se Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të bëheshin shteti që të gjithë njohim dhe që jemi të vetëdijshëm për forcën ekonomike, dhe rolin politik që kanë në arenën ndërkombëtare.
Sa vite i duhen Europës së sotme që të kristalizojë dhe finalizojë projektin e saj të madh bashkues, në një strukturë të vetme, gjithëpërfshirëse, të qartë, efikase dhe solide në aspektin ekonomik, politik, diplomatik dhe ushtarak mbi bazën e rregullit " primus inter paris „ ?!
Gjykoj se vetëm nocioni kohë, mund ta gjejë përgjigjen e saktë, pasi Bashkimi Europian që në hapat e para të tij ka nisur si një proces i domosdoshëm dhe i pashmangshëm për tu shkëputur nga e kaluara jo fort e hijshme, për të nisur një të ardhme të re mbi vlera jo revulucionare, sepse nuk harroj në thelb identitetin e saj, por këtij identiteti i veshi fanellën e mbushur me vlera dhe ide bashkimi, të cilat i kishin munguar shumë dhe për të cilat kishtë shumë nevojë.
Hapat e para të Bashkimit Europian kanë filluar në formën e një procesi integrues, atëherë nuk mund të kërkojmë një datë të saktë se, kur ky proces do të jetë kryer dhe përfunduar në formëm e plotë të tij.
Proceset në thelb nuk kanë afate kohore që duhet t'iu përmbahen, por kushte dhe hapa të caktuara që duhet të ndiqen për të arritur objektivin final të shprehur në formën e konsesusit dhe të vullnetit të lirë të inisiatorëve projektues.
Prandaj, realizimi i shpejtë apo jo dhe gjithëpërfshirës i Bashkimit Europian është zgjedhje racionale dhe proporcionale në përputhje me dëshirën që do të shprehin në kompleks vendet ideatore-themeluese, anëtarët e rinj dhe ata që do ti bashkëngjiten në të ardhmen.
Gjithashtu, ka edhe mjaft faktorë të tjerë të jashtëm aktual në arenën ndërkombëtare që mund të inkurajojnë, ose të pengojnë realizmin e plotë të këtij procesi integrues.
Ndër faktorët dhe sfida kryesore jo vetëm për kontinentin europian, por për gjithë botën në tërësi është procesi i globalizimit.
Kushdo qoftë forca motorrike e origjinës së globalizimit, mbi të gjitha është e mundur të përceptohet që ky proces, sapo lëshohet për aplikim, mund të bëhet i pavarur përballë faktorëve fillestarë
si dhe të zhvilloj një identitet të ri, të frymëzuar dhe bazuar në fizionominë e tij të pavarur.
Pra, edhe pse ky proces si të gjithë proceset e tjerë ka nevojë për një përcaktim politik në hapat e para të krijimit të tij, ndoshta në vazhdimësi mund të bëhet autonom, ku mund të ndjek një finalitet të ri, të ndryshëm nga ai për të cilit ishte ideuar.
Procesi i globalizimit luan një rol të rëndësishëm në vijushmërinë e procesit të Integrimit europian, sepse ka ndryshuar rregullat e lojës në fushën e marrëdhënieve ndërkombëtare, duke krijuar fenomenin që tashmë njihet me emërtimin „arena stërvitore" që ka zëvendësuar stilin klasik që përfaqësohej dhe shprehej përmes aleancave të ndryshme si Nato ( Aleanca e Atlantikut të Veriut).
ROBERT W.Cox, thekson se cdo rezistencë kundër procesit të globalizimit mund të lind nga një formë vullentare e një aksioni politik.
Ai e parashikon procesin e formimit dhe krijimit të aleaczave si ndër faktorët kryesor që mund të pengoj ë avancimin e globalizimit.
Cox, rithekson që mund të krijohen kualicione të ndryshme jo favorisuese, të mbështetura dhe përkrahura nga disa segmente të grupeve dominuese, që mund të bëjnë të rrjedhin lëvizje territoriale që janë në kundërshtim me globalizimin: "riafirmimi i principit territorial të riorganizimit ekonomik e social do të përceptohet si një kërcënim në të ardhmen për strukturat e ekonomisë globale".
Sipas Woodrow Willson karakteristikë e aleancave të formuar gjatë fillimit të parë t ë shekullit të kaluar ishte se si qëllim final kishin ose nisjen e një lufte ose mbrojtjen nga ndonjë agresion i mundshëm që pritej si pasojë e ndonjë krise në marrëdhëniet ndërkombëtare mes shteteve.
Këtë tezë e mbështeti në mënyrë relative, por jo plotësisht të plotë, Henry Kissingere, duke i përshkruar alleancat si elementë celës në makinën politike që do të bëntë të mundur dhe të pa evitueshme luftën.
Kissinger shikon si shkak parësorë të shpërbërjes së sistemit të rendit të mëparshëm botërorë, mungesën e fleksibilitetit dhe vëzhgon që cdo tentativë për të dobësuar aleancat shërben realisht për ti forzuar ato.
Pra, idea e një rreziku të mundshëm, apo ekzistenca e një armiku të përbashkët virtuale apo realë i bënte aleancat që të ishin gjithmonë më kompakte, vigjilente dhe efikase në ndjekjen e aksioneve politike të tyre për të cilat ishin krijuaj.

Kessinger rithekson që në këndvështrimin historik, aleancat kanë krijuar forcën e paqes në një situatë lufte, por me kalimin e kohës deri në fillim e Luftës I Botërore motivi parësorë i luftrave ishte riforcimi i aleancave.
Për të kuptuar mirë atë cka cituam mjafton të argumentojmë tre luftërat e fundit: atë të Kosovës, të Afganistanit dhe të Irakut.
Në të trija këto raste, koalicionet dhe aleancat ushtarake në hapat e para të tyre ishin të pa vendosura dhe të lëkundura në lidhje me vendimet dhe hapat që do të ndërmerrnin , pasi shtetet pjesëmarrëse në disa principe kanë qenë dakort dhe në disa të tjera jo.
Përshmebull, kohë e fundit edhe përse nuk është bërë publike, India sipas analistave ndërkombëtarë ka marrëdhënie mjaft të mira në fushën ushtarake me Israelin.
Gjithashtu ka nëshkruar një marrëveshje mjaft të rëndësishme ushtarake me Iranin, ku India në rast hyrje në luftë kundër Pakistanit ka të drejtë të përdorë bazat ushtarake Iraniane.
Më parë nuk mund të ndodhte një gjë e tillë, mjafton të përmendim konkretisht organizimin dhe funksionimin e Aleancës Antlantike të Veriut para rënies së Murit të Berlinit, kur ekzistonte binomi botëror (ndarja simetrike e botës në dy blloqe), ka qenë gjithmonë kompakte në politikat dhe aksionet që do të ndërmerrte, kurse
tre konfliktet e fundit treguan se gjërat nuk janë njëlloj si më parë, dhe për këtë nuk kanë faj vendet anëtare, sepse është vetë koha që bën pastrimin dhe zëvendësimin e fenomeneve, duke i përshtatur me hapat dhe proceset e të tashmes.
Globalizimi me doktrinën e tij funksionale po thyen tabunë e Sovraniteteve dhe të Aleancave të shteteve, duke bërë që interesa të jënë të ndryshme, në kohë të ndryshme nga partner të përkoshëm, jo të qëndrueshëm dhe shkëmbyes, duke krijuar konceptin ˝ Arenë Stërvitore në marrëdhënie ndërkombëtare" që ka filluar të përdoret dhe aplikohet nga diplomacitë botërore.
Gjithashtu Europa vazhdon të përballet edhe me një tjetër faktorë mjaft të rëndësishëm, nacionalizmin që është i hershëm për nga origjina e fshaqjes dhe mjaft aktual për nga dimension gjeopolitik.
Bashkimi Europian edhe përse ka kaluar dhe po vazhdon të kaloj pengesa të vështira në realizimin e plotë të tij, sic ka treguar koha deri tani është proces i pandalshëm dhe shumë i domosdoshëm për rendin e ri botëror, që ka treguar aftësi të madhe përshtatje në koherencë kohore me proceset, ku është përfshirë aktualiteti botëror.
Eksperienca e nacionalismit për disa ka qenë integrues dhe për disa jo integrues, natyrisht për studiuesit e marrëdhënieve ndërkombëtare nuk është shumë interesant ekzistenca e nacionalizmit, kur mundësia e efekteve copëzuese krijon instabilitet dhe konflikt.

Për këtë motiv Kedourie, refuzon të drejtën për vetëvendosje të kombeve, sepse mund të jetë „ princip që sjell destabilet".
Woodrow Willson, është ideatori i principit të "vetëvendosjes së popujve", i cili ka luftuar që ky principë të bëhet baza e shtetit demokratik në planin e organanizimit të brendshëm, por edhe si element legjitim brenda rregullit ndërkombëtar.
Nuk jam dakort në lidhje me këtë ide, pasi principi bazë i së drejtës ndërkombëtare aktuale në fuqi është vetëvendosja. Kjo ka bërë që në një fare mënyre shtetet të gëzojnë të drejtat e plota të tyre, duke u rrespektuar vendimi dhe vullneti i maxhorancës, që përbën edhe themelin e funksionimit dhe praktikimit të sistemit demokratik. Vetëvendosja është adoptuar nga principi i drejtave personale të njeriut, ku më vonë është praktikuar edhe në nivel shtetëror ë si kodifikim i së drejtës ndërkombëtare.
Mbi kuptimin historik të nacionalizmit ka një mosmarrëveshje të madhe.
Autorë si Ernest Gellner e kanë identifikuar nacionalizmin si pasojë ekonomike gjatë industrializimit.

Për tu bërë konkurues ekonomikisht në shekullin e XIX-të, shtetet kanë dashur të organizohen në këtë formë për të krijuar një shoqëri homogjene me një sistem edukativ për të gjithë.
Nga ky këndvështrim nacionalizmi është një strument për të realizuar industrializimin efektiv.
Hobsbawm nënvizon, që në fillim e parë të shekullit të XIX, nacionalizmi zhvillonte një detyrë pozitive demokratike përsa kërkonte të përcaktonte kombet duke i bërë sovran.
Në të gjitha versionet nacionalizmi tenton të jetë autonom dhe mund të quhet mbifenomen i historisë dhe jo një nga motorrët e saj.
Nacionalizmi nisur nga praktikat e deri tanishme mund ta konsiderojmë si një e keqe që shoqëhet vetëm me luftra dhe jo tolerancë rracionale; në një këndvështrimin tjetër si reagim ndaj padrejtësisë në kërkim të një identitëti të merituar për të realizuar një zhvillim të qëndrueshëm në të gjitha fushat dhe për të qenë konkurues dhe i fuqishëm në mënyrë që mund të rezistojë në kohë.
I kushtova një rëndësi të vecantë mbifenomenit nacionalizëm pasi është një ndër tematikat më të nxehta që bie ndesh me prinpin kryesorë të Bashkimit
Europian atë të „Bashkimit të popujve europian dhe jo të shteteve" në një familjë të madhe te përbashkët, ku të gjithë kanë të drejta të barabarta dhe në formë bashkëpuese mund ti bëjnë sfidë ose më saktë mund të jenë konkurues edhe efikas përballë globalizimit.
Në të vërtët nacionalizmi më parë ka pasur le të themi një rol të pjeshëm pozitivë, sepse ishte pikërisht nocioni i tij për të krijuar një shoqëri homogjene dhe kompakte që bëri të mundur afirmimin e Europës si ruol qëndrorë në sistemin në arenën ndërkombëtare.
Edhe pse procesi i Bashkimit Europian ka kaluar periudha të veshtira edhe plot pengesa dhe sfida, që kur u hodhën idetë e para të federalizmit europian, mund të themi që nga 1954 deri sot situata është modifikuar, parasëgjithash Europa është në një farë mase më afër realizimit të objektivit final të saj.
Gjithashtu edhe qytetarët e saj janë më të përgatitur se pesëdhjetë vjet më parë për një integrim politik dhe kanë filluar të kuptojnë rëndësinë e marrjes pjesë për zgjedhjen e Asamblesë së Strasburgut, e cila rizgjidhet cdo pesë vjet (Përfaqësuesit e popullit të europës zgjidhen që nga 1979 me sufragjin univerversal dhe të drejtëpërdrejtë për një periudhë pesë vjecare.
Megjithatë është e domosdoshme që të punohet akoma me intensivisht për të bërë të mundur një pjesmarrje më të madhe të qytetarëve europian në opinionin publikë.

Pjesmarrje e vogël e qytetarëve për zgjedhjet e Asamblesë së Strasburgut, demostron nevojën për të shpjeguar më mirë idenë e Bashkimit Europian tek qytetarët e Europës.
Për këtë arsye ndoshta është e nevojshme mbitëgjitha që fushatat elektorale për zgjedhjet europiane të jenë më të orientuara më shumë drejtë kuptimit europian, duke diskutuar dhe hedhur ide për ceshtje të rëndësishme politike, ekonomike, sociale dhe istitucionale të Europës së Bashkuar dhe jo të të përqëndrohen shumë mbi problematikat e politikës së brendshme.
Partitë politike ndoshta kanë bërë fushatë të vërtet vetëm me rastin e zgjedhjeve të para të 1979 për Asamblenë europiane)
Bashkimi i Gjermanisë pas rënies së Perdes së Hekurt ka ndërtuar një ngjarje mjaft të rëndësishme duke ringjallur shpresën e bashkimit, duke thyer barrikadat e një situate ndërkombëtar që ishte e bazuar mbi rende botërore të ndara në idoelogji sipas një plani të saktë ndarës në aspektin e gjeografisë politike dhe fizike.
Sot kemi një Gjermani të fortë, të bashkuar që është ndër inisiatorët më të rëndësishme të pocesit integrues të Bashkimit Europian.
Shembulli i Gjermani, rrit vlerën e besimit se edhe Europa e Bashkuar me të gjithë komponentët e saj është ndërtimi i një politike pa precedent, në zhvillim e sipër, bazuar mbi një sistem qeveritarë origjinal që në bazën e saj ka traditën perendimore, ku shtetet europiane admirojnë realimizimin e një hapi historik: të zhvillohen përmes ushtrimit të lirë kolektivë për të krijuar një model politik dhe istitucional që do të ketë një rol qendrorë në administrimin paqësor të punëve botërore.
Sic është shprehur Romano Prodi: „Bashkimi Europian është e vetmja përgjigje konkrete, operuese dhe demokratike në sfidat e globalizimit".
Europa ndodhet një situatë shumë të rëndësishmë nga ku varet e ardhmja e saj, është e nevojshme që të ndërmerren reforma të shëndosha mbi institucionet e saj, sidomos mbi Komisionin europian, duke e shëndruar në një istitucion të vërtet demokratik.
Bashkimi Europian i krijuar përmes një traktati ndërkombëtar ka zhvilluar një sistem juridik dhe politik origjinal, të pa parë më parë në historinë e istitucioneve botërore, ku ish Presidenti i Komisionit europian e ka përcaktuar „objekt politik të pa identifikuar".
Në rast se kërkojmë se cfarë është në të vërtetë Bashkimi europian?
Ti përgjigjesh një ceshtje të tillë me të vertetë nuk është e lehtë.
Në realitet, karakteri ekstremisht orgjinal i modelit politik komunitarë bën të mundur që të pyesim vetëm se cfarë nuk është Bashkimi Europian.
Përgjigja pozitive varet nga cili këndvështrim vëzhgohet fenomeni, por mbi të gjitha nga ritmi që ka.
Bashkimi europian duke qenë model origjinal, i është nënshtruar një zhvillimi shumë më të shpejtë se ritmeve të zhvillimit të Shteteve sovrane të Europës.
Cdo përshkrim i Bashkimit europian nuk mund të bëj gjë tjetër vetëm se të demostrojë evulimin e tij në një të dhënë momentale, në prani të rrethanave specifike në aspektin poltik dhe ekonomik.
Një fotografi, parasëgjithash, të një fenomeni në evoulim që do të filmonte në vazhdimësi për të kuptuar të gjitha sekuencat.
Prandaj, nuk ka rëndësi se si mund ta thërrasim ne europianët procesin e Integrimit të Bashkimit Europian dhe si mund ta quajnë jo europianët një proces të tillë.
Bashkimi Europian është ide gjeniale e projektuar pikërisht nga qytetarët e saj,
e dashuruar pas istitucioneve, përmes të cilave janë krijuar ligje dhe doktrina ndërkombëtare, për të cilat bota kishte shumë nevojë për tu shkëputur nga e kaluara jo e hijshme e pasur me beteja të përgjakshme, për tu bërë pjesë e një të ardhmje më të mirë që në thelbin e saj ka Bashkimin dhe Intregrimin vullnetar me shpresën dhe dëshirën e bashkëjetesës në paqe, harmoni, mirëkuptim, prosperitet dhe zhvillim.