Dr. Alban Daci
30 nentor 2010
Gazeta SHEKULLI
Dokumentet që i ka në dispozicion web-siti Wikileaks dhe që do të botohen nga pesë gazetat më të rëndësishme botërore, si: New York Times, The Guardian, Le Monde dhe El Pais përfshijnë 251.287 telegrame diplomatike të dërguara nga ambasadat dhe konsullatat amerikane në adresë të Departamentit të Shtetit si dhe 8 mijë këshilla që Departamenti i Shtetit u ka dërguar selive diplomatike që janë nëpër botë.
Në këtë larmi dokumentesh, që janë në duart e Julian Assange (Drejtor i ëeb-sitit Wikileaks), njëri prej tyre i përket vitit të largët 1966 dhe pjesa tjetër më e madhe e tyre datojnë nga viti 2004 dhe deri pak muaj më parë.
Çdo dokument përmban emrin e autorit, adresën e tij, nivelin e klasifikimit të tij dhe të tekstit të përgatitur prej tij. Në shumë dokumente citohen edhe emrat e informuesve që kanë ndihmuar me informacione selitë diplomatike për të shkruar raporte dhe opinione mbi liderët botërorë dhe mbi ngjarjet e ndryshme dhe politikat e jashtme te vendeve të tjera.
Pjesa më e madhe e dokumenteve është hartuar nga vetë ambasadorët, konsujt ose nga anëtarët e stafeve të tyre. Shumë prej këtyre dokumenteve përmbajnë vlerësime mbi situatat politike të vendeve të ndryshme dhe informacione mbi vendimet personale të liderëve të veçantë. Në ndonjë rast japin edhe profile politike dhe njerëzore të liderëve. Si në rastin e dokumenteve mbi Irakun dhe Afganistanin të shpërndarë në verën e kaluar nga Wikileaks, pakënaqësitë diplomatike të brendshme janë dërguar përmes protokollit amerikan SIPRINet (është database i përdorur nga Departamenti), të konsideruar në mënyrë ekstreme si të sigurta.
Pothuajse, gjysma e njoftimeve të ambasadorëve nuk është sekrete, ato janë thjeshtë të klasifikuara si “kofidenciale”. Vetëm 6% e dokumenteve (për një numër të barabartë me 15.652) janë të klasifikuara si “sekrete”, nga ku, 4.330 janë aq shumë të konsideruar si çështje delikate saqë kanë edhe nofkën e “NOFORN”, që do të thotë se ato materiale nuk mund të jenë të lexueshme nga jo amerikanët.
Ato që kanë të drejtë hyrje tek database SIPRINet, rreth dy milion e gjysmë personash, përfshi edhe stafin e departamentit dhe të agjencive qeveritare. Megjithatë, eksperienca e kaluar ka treguar se pjesa më e madhe e tyre punon në stafin e Departamentit të Shtetit. Të dhënat janë të konsultuara vetëm nga disa specialistë kompjuterësh, të cilët punojnë pikërisht në qendrat ku janë vendosur forcat amerikane.
Procedurat e regjistrimit dhe të hyrjes në këtë database ndryshohen çdo pesë muaj. Megjithatë, edhe në këto momente, edhe në dokumentet që i përkasin nivelin më të lartë të sekretit janë të kontrollueshëm nga 850 mijë amerikanë. Rrjedhja e informacionit ishte diçka, që herët a vonë do të kishte ndodhur.
Gossip-i i diplomatëve
Diplomatët në njoftimet e tyre shkruajnë ngjarjet që ndodhin në botë me komente kritike mbi politikanët e huaj: kjo ndodhte për shkak bindjes së plotë që kishin se do të mbeteshin sekret, të paktën për 25 vjet. Kjo shpjegon edhe arsyen, përse diplomatët amerikanë e kanë lënë veten që të bëjnë edhe vëzhgime, që janë shumë më afër me natyrën gossip të informacionit se sa vazhdime të natyrës gjeopolitike në raportet e tyre të dërguara tek Departamenti i Shtetit.
Megjithatë, në këtë bum informacioni, ku pjesa më e madhe e tyre është gossip, është shumë e vështirë të bëhet dallimi se kur diplomatët kanë thënë të vërtetën në komentet e tyre mbi politikanët dhe liderët e huaj dhe kur kanë bërë vetëm thashetheme për qëllime të qarta politike dhe diplomatike të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Nuk ka asnjë siguri se të gjithë dokumentet që janë publikuar janë origjinalë ose të falsifikuar. Nuk përjashtohet edhe mundësia se disa prej tyre janë falsifikuar. Ne jemi mësuar që shumë herë t’i dëgjojmë diplomatët me formula kodifikimi.
Për shembull, një ndër rast më emblematik që njihet në historinë bashkëkohore është ai i 26 korrikut të vitit 1956 kur Naseri dha përgjigje Dallas-it përpara një turme të madhe në Aleksandri. Duke iu kundërvënë hapur Francës, ai, i tha turmës: “Ne kurrë s’mund të themi se beteja e Algjerit nuk është e jona”. Në mes të fjalimit Naseri shqipton emrin e Ferdinand dë Leseps (de Lessepes), franceze që kishte ndërtuar kanalin e Suezit. Kjo ishte fjala e koduar për forcat ushtarake egjiptiane, për të marrë kontrollin e Kanalit.
Pra, ky është një rast tipik, ku politikanët komunikojnë me kodifikime në publik dhe që pjesa më e madhe e njerëzve, përveç atyre që janë me dije, nuk kuptojnë asgjë. Shumë herë na ndodh, që pasi kemi ndjekur ndonjë konferencë për shtyp të nivelit shtetëror ose diplomatik, të bisedojmë mes nesh, duke u shprehur se nuk kuptuam asgjë nga ato që u tha. Madje shkojmë edhe më tej duke deklaruar, se disa politikanë nuk dinë as të flasin dhe për këtë as që nuk kuptohen. Në fakt ata, në ato momente, kur ne nuk i kuptojmë nuk bëjnë asgjë tjetër, veçse po komunikojnë me kode për të transmetuar informacione të rezervuara.
Tashmë, pas publikimit të fundit të bërë nga web-siti Wikileaks, mund të themi se gjuha që është përdorur nga diplomatët amerikanë në ato dokumente, raporte, opinione nuk janë më të kodifikuara, por që flasin hapur dhe qartë për politikan, lider dhe shtete të tjera të botës.
Sipas Ministrit të Jashtëm italian, Frattini, ashtu si ngjarjet e “11 shtatorit ndryshuan strukturat botërore mbi planin e sigurisë, kështu edhe lajmet e publikuar nga web-site do ta ndryshojnë strukturën botërore mbi planin e raporteve diplomatike. Shumë informacion të publikuar duhet të mbeteshin brenda sferës së rezervimit dhe nuk duhet të publikoheshin kurrë. Publikimi i tyre do të bëj që asnjëri të mos i besojë tjetrit”.
Për Frattinin, viktima e vetme e Wikileaks janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sepse ky publikim synon të deskrititojë Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, ne duhet të bëjmë të pamundurën për t’u qëndruar pranë miqve tanë amerikanë që një gjë e tillë të mos ndodh.
Edhe Shqipëria nuk i shpëton Wikileaks-it
As Shqipëria nuk i ka shpëtuar web-sitit Wikileaks. Dosja e “Wikileaks-it” për Shqipërinë mendohet se përmban mbi 452 telegrame të diplomatëve amerikanë në Tiranë me Departamentin e Shtetit. Sipas Përgjegjëses për Marrëdhëniet me Publikun në Ambasadën e SHBA-ve në Tiranë: “Këto telegrame përmbajnë komunikime dhe raportime të punës së zakonshme, të cilat nuk mendohej dhe nuk duhej të bëheshin kurrsesi publike”.
Edhe pse në këtë dosje mendohet se ka shumë informacione dhe opinione për politikanët shqiptarët, për marrëdhëniet e Shqipërisë me Rajonin dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ato akoma nuk janë bërë publike. Parashikohet se dosja mbi Shqipëri do të publikohet në një fazë të dytë publikimesh të bëra nga web-siti Wikileaks.
Ajo që duhet të nënvizohet është fakti, se edhe pse një pjesë e konsiderueshme e shteteve perëndimore, që janë përfshi nga vala e publikimeve e “Wikileaks-it”, përfshi edhe vetë Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë reaguar publikisht në lidhje me publikimin e mjaftë informacioneve të konsideruara si të klasifikuara, shteti shqiptar nuk ka bërë asnjë koment apo prononcim. Sot, ishim tek Ministria e Punëve të Jashtme për të marrë opinion zyrtarë në lidhje me këtë ngjarje të nivelit botëror dhe me faktin se do të publikohen edhe mjaft dokumente nga dosja mbi “Shqipëri” që Wikileaks do të publikojë në një fazë të dytë. Të vetmin opinion që morën ishte ai nga Ministri i Jashtëm, i cili u shpreh për gazetën “SHEKULLI”, se: “Nuk kam asnjë prononcim për publikimet e web-sitit Wikileaks.”
