Dott. Mag Alban Daci
Manifesti i Bashkimit
Aleanca Kuq e Zi, është rrymë politiko-iluministe që nuk bazohet vetëm
në bindje partiake, por edhe kombëtare, ku në gjirin e saj ka njerëz të mençur
dhe largpamës që mendojnë se faktori shqiptar është i rëndësishëm në rajon, se shqiptarët
duhet të bashkohen në diçka më të madhe se edhe vetë Shqipëria, se integrimi
evropian është i domosdoshëm jo vetëm për shqiptarët, por për të gjithë rajonin.
Aleanca
Kuq e Zi si rrymë politike-iluministe mjaft e rëndësishme për kohën do t’u jap përgjigje efikase të gjithë argumenteve që
kanë të bëjnë me çështjen e Bashkimit Kombëtar, e cila është një aspiratë
shekullore që legjitimohet tek principi i vetëvendosjes, normë e përgjithshme e
të Drejtës Ndërkombëtare në fuqi.
Lindja e Republikës së Kosovës, bën që faktori shqiptar
të jetë jo vetëm më i rëndësishmi në Ballkanin Perëndimor, por vendimtar në zbatimin
e proceseve integruese në zonën euro-atlantike për të gjithë Ballkanin.
Megjithatë, lindja është fillimi i një jete, i një procesi të pambaruar. Lindja
e Republikës së Kosovës është lindja e një shprese mbarë shqiptare për bashkim,
realizimi i kësaj shprese është aspirata e popullit shqiptar ndër shekuj.
Po të analizojmë aktualisht në bazë të kriterit hapësinor
e demografik, faktori shqiptar ka një shtrirje të gjerë dhe një prani të
rëndësishme në Republikën e Maqedonisë, në Kosovë, në Mal të Zi, në Shqipëri,
pa lënë mënjanë dhe Diasporën që është e kudogjendur nëpër botë, ku në pjesën
me të madhe ka arritur integrim të plotë shoqëror, ekonomik, kulturor dhe
akademik.
Kjo situatë e favorshme për shqiptarët, ka nevojë për
nisma të reja efikase dhe të shpejta në kuadrin e një forme të re politike. Kjo
formë e re politike bazohet në identitetin tonë kombëtar dhe shprehet përmes
ngjyrave Kuq e Zi, si simbole të flamurin tonë kombëtar.
Aleanca Kuq e Zi si rrymë e re politiko-iluministe ka në
qendër të saj dhe si mision të shenjtë krijimin dhe riforcimin e marrëdhënieve
diplomatike me shtetet që kanë politika dhe interesa të përbashkëta me faktorin
shqiptar në Ballkan.
Në situatën aktuale të krijuar në Ballkan, shqiptarët
duhet të ndërmarrin disa hapa të rëndësishëm për sa u përket marrëdhënieve ndër
veti, sepse premisat e reja në të ardhmen nuk do të jenë vetëm pozitive, por
ndoshta herë-herë edhe negative. Nëse nuk veprohet që tani në krijimin e një
baze të shëndoshë për të ardhmen e përbashkët dhe të pandarë, atëherë ka
mundësi që jo vetëm të mbetemi të ndarë, por të rrezikojmë edhe ndarje të reja
të pa drejta.
Duhet të analizojmë me kujdes problemin e madh që
ekziston mes Kosovës dhe Serbisë, problemin mes shqiptarëve dhe sllavo-maqedonasve
që në pamje të parë duket i heshtur, problemin e vjetër të çamëve, si dhe
të drejtat e mohuar të shqiptarëve në Mal të Zi. Ndoshta ka ardhur momenti që
këto probleme të krijuara padrejtësisht nga të huajt, t’i zgjidhim po ne, në
favor të drejtësisë sonë legjitime, duke ushtruar principin e vetëvendosjes.
Pavarësia e Kosovës, ishte me të vërtetë një fitore e
merituar për faktorin shqiptar, por, nëse e studiojmë me gjakftohtësi ecurinë e
saj drejt krijimit të shtetit të ri bashkë me komponentët e tij formues, mund
të shprehemi se kjo mund të çojë në të ardhmen në krijimin e një “kombi të ri”
(Kombi Kosovar) që do të mohonte në simbole kombëtare, në histori, traditë dhe
kulturë identitetin e tij të vërtet shqiptar. Disa herë na jepet përshtypja e
rreme se në atë vend ka ekzistuar një popull (popull kosovar) me identitetin e
vet, me simbolet e veta dhe me historinë e tij. Ky është një imazh qëllimisht i
rremë, sepse shumica dërmuese e qytetarëve të Kosovës janë shqiptarë, të cilët
jo vetëm kanë lidhje gjaku, kulture, historike dhe gjuhe me ato të shtetit amë,
Shqipërisë, por janë të njëjtët, të cilët u ndanë padrejtësisht nga rendi botëror
i fillim shekullit që tashmë e kemi lënë mbrapa.
Një sistem ndërkombëtar, që nuk konsiderohet i drejtë,
herët a vonë do të vihet në rrezik. Por, si e percepton një popull drejtësinë e
një rendi të caktuar botëror? Varet si nga institucionet e brendshme, ashtu
edhe nga gjykimet mbi çështjet taktike të politikës të jashtme.
Prandaj, përputhja e institucioneve të brendshme çon në
forcimin e paqes. Sistemi aktual ndërkombëtar në rajonin e Ballkanit nuk është
konsideruar dhe as nuk do të konsiderohet si i drejtë nga shqiptarët. Prandaj,
shqiptarët, herët a vonë do të veprojnë ndryshe, derisa ai të ndryshojë në
favorin e drejtësisë së tyre. Institucionet e brendshme shqiptare nuk po bëjnë
asgjë për drejtësinë ndërkombëtare të shqiptarëve në Rajon, sepse ato po merren
me veten.
Prandaj, nuk kemi
arsye të besojmë, se politika aktuale është ajo që mund të realizojë aspiratat
tona të drejta e të merituara. Klasa aktuale e politikës shqiptare, ka kohë që
është shkëputur nga realiteti i qytetarëve. Një klasë politike që nuk është në
gjendje të krijoi demokracinë në vend, ajo nuk është në gjendje që këtë princip
ta mbrojë dhe ta forcojë edhe jashtë, aty ku prej shekujsh jetojnë
shqiptarë, të shtypur dhe të nëpërkëmbur.
Duke parë situatën aktuale politike në vend dhe duke
kujtuar atë që ka ndodhur në vite, kemi plotësisht të drejtë, edhe pse në formë
të dëshpëruar, të mos besojmë më tek kjo klasë politike, e cila mendon dhe
lufton vetëm për interesat vetjake. “Problemet e politikës nuk vijnë nga mjedisi,
por polarizimi politik i udhëheqësve që thjesht nuk kanë në vetvete instinktin
demokratik, për të cilët demokracia është diçka jashtë tyre, demokracia është
diçka që nuk u vjen për shtat, diçka që ata duhet ta manipulojnë për botën e
jashtme, por jo që ata vetë ta praktikojnë”, -tha zoti Withers.
Unë, do të vazhdoja edhe më tej... përderisa kjo klasë
politike as nuk e ka në agjendë bashkimin kombëtar (më i mundshëm është ai mes
Kosovës dhe Shqipërisë), do të thotë se bashkimi për ata është diçka e huaj.
Për këtë arsye ne kemi të drejtë të besojmë se kjo klasë politike nuk e do
bashkimin.
Po të shohim historitë e bashkimeve në të kaluarën, si
dhe po të analizojmë të drejtën për vetëvendosje të popujve, bashkimin e një
populli mund ta bëj vetë popull me iniciativën e tij të lirë, duke u bazuar në
demonstrimin e vullnetit të lirë që është shenja më e lartë e një demokracie.
Gjermania u bashkua, sepse vet populli gjerman (kundër edhe faktorit
ndërkombëtar të asaj kohe) vendosi ta shemb murin absurd dhe të padrejtë që
ndante qytetin e Berlinit dhe vet Gjermaninë. Prandaj, populli shqiptar, duke u
mbështetur edhe në principin ndërkombëtar të vetëvendosjes, nuk duhet të pres
që bashkimi i tyre të bëhet nga politika aktuale, por ato, si gjermanët duhet
të vendosin për të ardhmen e tyre të përbashkët që është vetëm bashkimi.
Aleanca Kuq e Zi, si rrymë politiko-iluministe, e cila ka dal nga gjiri i
qytetarëve dhe orientohet sipas kërkesave të tyre, ka marrë obligimin
politiko-kombëtar t’i orientojë ata në rrugën e bashkimit.
Vetëvendosja është një princip drejtësie dhe për këtë
arsye as nuk mund të na e ndalojnë ta ushtrojmë dhe as nuk duhet ta harrojmë,
se është e drejta jonë legjitime për ta ushtruar atë. Sipas pikëpamjes së
Amerikës, nuk ishte vetëvendosja që shkaktonte luftëra, por mungesa e saj. Duke
u nisur kjo analizë, mund të themi me siguri të plotë, se nuk sjell probleme në
rajon, ushtrimi i vetëvendosjes nga shqiptarët, por mos ushtrimi i kësaj të
drejte pikërisht nga shqiptarët.
Mos u shtrimi i kësaj të drejte nga shqiptarët dhe
pengimi i ushtrimit të saj nga popujt e tjerë, do të bëj të mundur që në rajon
të qëndrojë gjithmonë gjysmë e hapur dera e telasheve dhe probleme me pasoja të
rrezikshme për të gjithë. Bashkimi i Shqipërisë me Kosovën duhet të ndodh duke
bërë bashkëpunime të rëndësishme si më poshtë. Megjithatë, nëse bashkëpunimet e
më poshtme janë të parealizueshme për shkak të faktorëve të brendshëm politik,
atëherë shqiptarët duhet të mbaj si alternativë, bashkimin e menjëhershëm dhe
demonstrativ, ashtu siç bënë gjermanët e dy Gjermanive, duke u paraqitur masivisht
në pikat e kontrollit dhe të kalimit.
Procesi i Bashkimit mund të kërkojë dy aksione për t’u
realizuar: fillimisht bashkim të tipit step by step për sektorë e pastaj
kurorëzimin e tij me anë të ushtrimit të principit të vetëvendosjes, ose në
fillim, ashtu si Gjermania ushtrimin e vetëvendosjes dhe pastaj realizimin
brenda një kohë rekord të bashkimit përmes procesit step by step për çdo sektorë. Të dyja janë të aplikueshme dhe të
pranueshme, por duke pasur parasysh eksperiencën e mrekullueshme të Bashkimit
Europian, do të ishte më funksionaliste, që në fillim të vihej në zbatim
principin step by step për çdo
sektorë.
Ja disa nga fushat ku mund të ndodh ky lloj
integrimi-bashkimi për sektor.
Bashkëpunim Ekonomik
a) Të krijohet një zonë e përbashkët ekonomike, ku të ketë një tarifë të
përbashkët doganore, e cila duhet të aplikohet sipas modelit europian, ku të
mirat e dy vendeve mund të qarkullojnë pa pengesa dhe që qeveritë e dy vendeve
zotohen se do të eliminojnë çdo lloj pengese.
b) Të fillojnë tentativat për realizmin e një politike të përbashkët në
agrikulturë, e cila duhet të jetë sipas parametrave evropian, ku të vendosen
çmime të përbashkëta për prodhimet elementare. Politika e përbashkët në
agrikulturë mund të zbatohet në krijimin e një arke të përbashkët, e cila duhet
të financohet nga të ardhurat e përbashkëta, të mbledhurat kryesisht nga
tarifat e përbashkëta doganore me shtetet e tjera të rajonit.
c) Të sanksionohet lëvizja e lirë e shërbimeve, njerëzve dhe e mallrave,
duke krijuar një zonë të lirë tregtie. Nisma e krijimit të kësaj zone duhet të
jenë Shqipëria dhe Kosova, por që të ketë klauzola që lënë të hapur
pjesëmarrjen dhe për vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor. Përsa i përket
lëvizjes së lirë duhet të bëhet një marrëveshje e shkruar për heqjen e
pengesave të kontrollove kufitare. Kjo mund të vlejë si një provë për të
anëtarësuar në ardhmen me drejtat të plota në Traktatin Schengen.
d) Të krijohet një strategji e përbashkët kombëtare për modernizimin e
infrastrukturës së telekomunikacionit, ku të vihen në zbatim interesat të
përbashkëta. Rol parësor duhet të kenë veprat e mëdha si për shembull zonat
portale si dhe rrjetet rrugore që do të bënin më të lehtë dhe të shpejtë
komunikimin mes këtyre dy vendeve.
e) Krijimi i një strategjie të përbashkët në fushën e energjetikës si
në investime të përbashkëta për vepra të reja dhe për administrimin me
efikasitet të veprave dhe sistemit të trashëguar.
Hapi i pari dhe më i
rëndësishëm do të ishte krijimi i një kompanie të përbashkët koorporuese mes dy
vendeve. Këtë rol mund ta bëj shumë mirë KESH (Kompania Energjetike Shqiptare)
që mund të veproj si kompani kombëtare e bashkuar me KEK-un e Kosovës.
Hap tjetër i rëndësishëm
do të ishte investimi i përbashkët për forcimin e rrjetit ekzistues, si dhe
krijimin e rrjeteve të reja të standardeve moderne të kohës që do të lehtësonin
shpërndarjen e energjisë elektrike mes këtyre dy vendeve si dhe mundësinë e
eksportimit të saj më vendet e tjera të rajonit. Mund të ketë projekte të përbashkëta
për ndërtimin e hidrocentraleve, termocentraleve dhe formave të tjera të
energjisë së rinovuar përmes aksioneve të përbashkëta investuese për të pasur
një shfrytëzim të përbashkët dhe të barabartë në të ardhmen.
Bashkëpunim Politik
a) Të krijohen organizma
ndër institucionale si “Këshilli Kombëtar për Integrim”, i cili duhet të
përfaqësohet nga nivelet më të larta drejtuese të dy vendeve, si dhe në nivel
specialistësh që duhet të mblidhet në çdo katër muaj të vitit, ku të diskutohen
implementimet e politikave të përbashkëta për një integrim të përbashkët dhe
uniformë në Bashkimin Evropian. Selia e këtij këshilli mendoj se duhet të jenë
Prishtina dhe Tirana. Ky këshill do të bënte që faktori shqiptar të ketë
politika të përbashkëta për çështjet e përbashkëta në Ballkan.
b) Krijimi i një politike të jashtme të
përbashkët (PJP) që duhet të përfaqësohet nga nivelet e larta drejtuese të dy
vendeve dhe të ketë objektiva parësore implementimin e reforma për integrim të
shpejtë në zonën euro-atlantike, të jap kontribut dhe garanci për paqen dhe
stabilitetin në rajon, si dhe të mbrojë interesat e faktorit shqiptar në botë
në sintoni më politikat e aleatëve të deklaruar.
c) Mund të krijohen
konfederata partiake, ku forcat kryesore partiake të dy vendeve, sipas
programeve dhe ideologjive që kanë, në zbatim mund të bashkëpunojnë duke
krijuar organe të përbashkëta këshilluese në realizimin e objektivave të
përbashkëta, por gjithmonë duke venë në qendër të vëmendjes interesat
kombëtare. Përsa u përket konfederatave politike, si më të mundshme mund të
shikojë krijimin e një konfederate me Vetëvendosjes në Kosovë dhe Aleancës Kuq
e Zi në Shqipëri. Këto lëvizje politike, e kanë shprehur në mënyrë të qartë, se
bashkimi kombëtar është strategjia kryesore e aktivitetit.
Bashkëpunim Kulturore
a) Krijimi i një
“Komisioni kulturor” të përbashkët, që do të diskutojë çështjet e bashkëpunimit
të përbashkët në fushën e kulturës, në mënyrë që të mos krijohen distanca më
rryma të ndryshme dhe të largëta. Një rol të rëndësishëm mund të luaj Instituti
i Albanologjisë duke operuar në të gjitha nivelet e arsimimit. Nëse Albanologjia
si institucion nuk është në gjendje ta bëjë një gjë të tillë, Shqipëria dhe
Kosova kanë plot intelektualë të nivelit të lartë, të cilët punojnë në mënyrë
autonome prej kohësh. Atëherë, këto intelektualë duhet të riorganizohen dhe të
krijojnë një institucion krejt të pavarur që të përfaqësojë interesat e
kulturës tonë kombëtare.
b) Krijimi i një
“Komisioni Gjuhësie” që duhet të analizojë problemet dhe sfidat me të cilat
përballet aktualisht gjuha shqipe si në aspektin drejtshkrimor e gramatikor, si
dhe nga huazimet e shumta që po e mbysin. Ky komision besoj, se duhet të
përbëhet nga niveli më i lartë i akademikëve të gjuhësisë dhe duhet të mblidhet
njëherë në gjashtë muaj. Gjuha shqipe duhet të evoluojë bashkë me proceset e
tjera. Kongresit i fundit i gjuhës shqipe, pa komentuar rrethanat në të cilat
është zhvilluar, është bërë shumë kohë më parë, kurse proceset e tjera jetësore
kanë ndryshuar me hapa të mëdha. Kjo ka bërë që gjuha shqipe të përballet me
sfidën kohë dhe hapësirë, sepse shtrirja e përdorimit të saj, falë ndryshimeve
që kanë ndodhur në rajon, është rritur, duke bërë që të mos ketë një harmonizim
të plotë dhe uniformë përdorimi, si dhe mos koherencë me proceset e tjera si
globalizimin. Prandaj, e shikoj të drejtë të punohet dhe të bëhen rishqyrtime
që gjuha shqipe të jetë si koherente dhe uniforme në të gjitha zonat
shqipfolëse .
Unifikimi i
sistemit Arsimor
1.
Hartimi i një abetare të vetme e të përbashkët për të
gjithë shqiptarët. Abetarja duhet të përbëhet
dhe të shoqërohet në brendësi me elementë që vënë në pah historinë, traditën
dhe kulturën e vendit tonë. Simbolet kombëtare dhe shtetërore do të jenë
elementë identifikues dhe dallues. Duhet të krijohen fonde të cilat do të kenë
për qëllim hapjen shkollave shqipe në të gjitha vendet, ku jetojnë shqiptarët.
2.
Duhet të unifikohet sistemi universitar i Shqipërisë me
atë të Kosovës. Ky unifikim duhet të ndodh në të gjitha nivelet. Formula më e
mirë do të ishte zbatimi dhe plotësimi i Kartës së Bolonjës, i cili mundëson shkëmbime
të eksperiencave akademike në fusha të ndryshme, njohjen e diplomave, shkëmbim
të studentëve përmes sistemit europian Erasmus. Pra, sistemi universitar i
unifikuar duhet të jetë i formulës 3+2+3 për Shkencat Sociale, Juridike,
Ekonomike, të Edukimit dhe 6+5 duhet të jetë për Shkencat e Mjekësisë.
3.
Duhet të
stimulohet përmes fondeve të veçanta kërkimi shkencor dhe inovacioni
teknologjik, që duhet të jetë në shërbim dhe në interes të shqiptarëve.
4.
Duhet të forcohet sistemi i shkollave profesionale,
sidomos ato që kanë të bëjnë me hoteleri-turizmin, menaxhim- biznesin,
teknologjitë ekonomike, me profilet e ndryshme të industrisë së rëndë dhe
ushqimore
Harmonizimi i
sistemit të drejtësi
Kosova dhe Shqipëria duhet të krijojnë një sistem të njëjtë juridik, duke
përafruar sa më shumë ligjet për t’i bërë ato uniformë për të dyja vendet. Pra,
të aplikohet për të dyja vendet një sistem i vetëm juridik, më të njëjtën
fizionomi hierarkike dhe funksionale. Ky proces duhet të realizohet përmes
konsultimeve të realizuara nga ekspertët më të mirë të fushës nga të dyja
palët. Garanci suksesi për sistemin e vetëm juridik duhet të jetë fakti se
gjykatësit duhet të zgjidhen nga qytetarët. Kjo është forma më e mirë për të
garantuar një sistem juridik të pavarur, të drejtë dhe jo të korruptuar.
Roli i
Diasporës
Në këtë arenë të gjerë që po analizojmë, nuk duhet të harrojmë as Diasporën
tonë, e cila është pjesë integrale shpirtërore dhe fizike e botës shqiptare.
Diaspora shqiptare gjithmonë ka luajtur një rol të fortë dhe të rëndësishme në
arenën ndërkombëtare për të përfaqësuar imazhin shqiptar denjësisht, për
mbrojtur interesat politike kombëtare të faktorit shqiptar, si dhe pa harruar
rolin më kryesor atë ekonomik, ku fal kontributeve të derdhura nga emigrantët,
Shqipëria ka ecur përpara në reforma ekonomike, duke zbutur varfërinë dhe
ndezur shpresën e mirëqenies në familjet shqiptare. Ka ardhur momenti që
Diaspora, kjo pjesë e rëndësishme shpirtërore e kombëtare, të bëhet pjesë e
rëndësishme e proceseve të rëndësishme me karakter vendimmarrës. Diaspora ka
luajtur gjithmonë një rol shumë të rëndësishëm për çështjet kombëtare, sociale
e politike në vend. Megjithatë, ajo sot ndjehet e diskriminuar dhe e
përjashtuar nga klasa e vjetër politike. Diaspora duhet të gëzojë të drejtën
legjitime të bazuar edhe Kushtetutë, që jo vetëm të zgjedh, por edhe të
zgjidhet. Pra, të gëzojnë të drejtën e ushtrimit të votës. Ushtrimi i kësaj të
drejte do të shëndosh edhe më tej demokracinë e brishtë të vendit tonë.
