Shtetet dhe Qeveritë

Dr. Alban Daci

Shtetet e sotëm- si shoqëritë politike territoriale të së kaluarës mes të tyre të ndërvarura (nga qytet-shtetet e Greqisë deri tek mbretëritë luftarake të Kinës antike)- përbëjnë një sistem, tek të cilat normat bashkëkohore, lidhjet janë realizuar nga takimet e bëra me vullnetin e tyre. Në fakt një sistem ndërkombëtar është një sistem me objekte të barabarta sovrane. Ky kusht, para së gjithash, nuk është absolut, por i varur në ndryshim të burimeve dhe kapaciteteve. Jo të nënshtruar tek një autoritet formalisht i mbivendosur, shtetet janë futur në një organizatë sistemike që paraqet karaktere me sovranitet të barabartë dhe me diferencime hierarkike. Elementët përbërës të organizatës të një sistemi ndërkombëtar janë, mbi të gjitha, institucione dhe rregulla me sjellje të qëndrueshme me kontributin përcaktues të shteteve fituese të një lufte të përgjithshme, që janë nënshtruar tek proceset evolutive si pasojë të ndarjeve dhe konkurrimeve, që burojnë nga historia e përbashkët e shteteve të sistemit. Politika ndërkombëtare mund të përcaktohet, si një bashkësi me aktivitete me të cilët qeveritë shtetërore kontribuojnë të për modifikuar, ose për të mbajtur në jetë, organizimin sistemik që kushtëzon marrëdhëniet e tyre.

Bashkësi me shoqëri politike-territoriale të llojit shtetëror kanë ekzistuar pas shekullit XV në Evropë dhe më gjerë, por laboratori i fakteve dhe i mendimit mbi politikën ndërkombëtare është, pothuajse, i përbërë nga sistemi evropian i formuar pas shekullit XV. Ekspansioni i tij edhe në pjesët e tjera të botës ka qenë marrë në konsideratë zakonisht vetëm si një shtojcë e eksperiencës ndërkombëtare të shteteve evropiane: ndërsa ajo është një fakt themelor i formimit të politikës ndërkombëtare bashkëkohore dhe kjo në mënyrë korrekte mund të interpretohet vetëm me një afrim sistemik global.

Tek ky afrim spirohen dy pjesët e këtij studimi të politikës ndërkombëtare bashkëkohore.

Tek e para janë pasqyruar instrumentet konceptues dhe interpretues. Tek e dyta janë zbatuar tek faktet ndërkombëtare që kanë ndodhur pas Luftës së Dytë Botërore. Ky kapitull do të ketë për objekt përcaktimin e shteteve si subjekte të politikës ndërkombëtare, të rolit të qeverive dhe të marrëdhënieve që bashkërisht vendosen mes shteteve, sipas marrëveshjes, ose inkompatibilitetit të objektivave të tyre ose interesave të sigurisë kombëtare.