O njerëz, ku po shkoni...?

Alban Daci

Po çmenden shqiptarët pas fenomenit TEG. Të gjithë o burra atje, sikur atje të ketë thesare të fshehura. Është absurde, që dyqani NEPTUN, i cili ndodhet edhe tek QTU ose në vendet e tjera, dhe gjasma paska oferta vetëm tek TEG. I torturojë njerëzit duke i mbajtur në radhw. Sipas kësaj teorie i bie që dy dyqane të Mecdonald, ku njëri që ndodhet në Rr. Kavajës hamburgun e ka 200L dhe tjetri që ndodhet në Kinostudio e ka 100L. Në gjithë Europën qendrat tregtare po dalin nga moda, kurse këtu sapo ka ardhur kjo mode. Sipas studimeve që janë bërë qendrat tregtare nuk sjellin asnjë zhvillim për zonën dhe qytetarët, sepse nuk prodhojnë gjë, por janë vetëm distributor. Ato frekuentohen vetëm nga qytetarë të varfër, të cilët me anë të kësaj mënyre mund të përjetojnë për pak kohë, le të themi, luks. Këto qendra të mëdha në Shqipëri po kthehen në vende, ku mund të kalohet koha e lirë dhe mund të pihet një kafe, se lekë për të ble nuk kanë.

Për qendrat tregtare, për dyqanet e shumta, kazinotë, ka shkruar sociologu amerikan George Ritzer dhe ka gjetur një shprehje origjinale duke i quajtur këto vende si “katedralet e konsumit”. Sipas tij këto janë forma që inkurajojnë e “shtrëngojnë” konsumatorin të konsumojë të mira dhe mallra. Sipas tij, konsumi bëhet si një lloj riti fetar me pelegrinazhet dhe ritet e tij. Ky konfirmim është më se i vërtetë. Mjaftojnë të shikojmë se brenda dy ditëve që kur është hapur qendra TEG, të gjithë shqiptarët janë turrur atje. Madje, shumë prej tyre kanë qëndruar në radhë qoftë edhe për të hyrë në një dyqan edhe pa pasur asnjë interes konkret për të blerë.

Qendrat tregtare kudo që janë kanë të njëjtën fizionomi dhe stil: shumë drita, ngjyra, instalime të ndryshme moderne, animime në pikat e shitjeve. Të gjitha këto kanë për qëllim që konsumatorit t’i krijojnë një botë që nuk ekziston dhe nuk mund të ekzistojë. Disa nga qytetarët të cilët, kishin vizituar qendrën TEG përshtypja e parë që kishin ishte: ndërtesë e madhe, luksoze, shkallë lëvizëse etj, etj. Pra, shumë pak prej tyre flisnin për çmimet apo për faktin nëse kishin mundur apo jo të blinin gjë. Thuajse të gjithë ishin të hipnotizuar dhe vetëm kaq.

Në teori në këto qendra tregtare nuk mungon asgjë, që nga veshjet, ushqimoret, kinematë, kafiteritë...teorikisht një person mund të jetoj aty brenda përgjithmonë pa pasur nevojë për të dal jashtë. Sa shumë përhapen këto qendra të mëdha tregtare aq më shumë boshatisen sheshet, rrugët, qendrat e qyteteve. Qytetet shqiptare karakterizohen me efekte të larta sociale, ku njerëzit takohen, shkëmbejnë dhe flasin. Me hapjen e këtyre qendrave tregtare, qytetarët do të humbin sensin e asocimit lokal. Pse do të ndodh kjo? Sepse, tashmë për të pirë një kafe, nuk do të mjaftohemi vetëm me kafen e lagjes, por do e braktisim atë dhe do të shkojmë në një qendër tregtare, aty ku në shumicën e rasteve nuk njohim asnjë. Pra, jo vetëm që do të krijohet një formë e përbashkët konsumimi, por do të krijohet edhe një formë po e përbashkët asocimi. Dalëngadalë do të braktisen vendet tradicionale. Për këtë arsye lagjet do të fillojnë të humbasin identitetin e tyre, për shkak se do të fillojnë të mbyllen aktivitet e vogla tregtare. Pra, për ne shqiptarët, do të fillojnë të mbyllen ato pazaret tipike. Pra, ne nuk do të dalim për të bërë pazar me qëllim për tu njohur me njerëz, për të diskutuar, për të marrë ndonjë informacion, por do të dalim vetëm me qëllim për të blerë një mallra. Në këto qendra, njerëzit do të jenë si në një “Big Brother”, një jetë virtuale dhe false e diktuar sipas një modeli fiks, që ka për qëllim jo jetën sociale të komunitetit, por vetëm fitimin ekonomik.

Le të themi se këto qendra tregtare janë krijuar për të favorizuar izolimin e individit, në mënyrë që shkarkojë gjithë nervozizmin dhe jetën e tij të vështirë për të konsumuar sa më shumë. Shpesh herë kur sipërmarrësit duan të justifikojnë hapjen e një qendre të re tregtare thonë se: ajo do të sjellë zhvillim për zonën duke hapur vende të reja pune. Kështu edhe një gazetar i njohur shqiptar tha kur e intervistuan për inaugurimin e qendrës TEG: ky është një zhvillim i madh, është qendra me e madhe në rajon. Ndërsa një qytetar, kur e intervistuan tha: kjo është një gjë madhështore që e kam ëndërruar prej kohësh. Thuajse ajo do të kishte efekt të drejtpërdrejtë për jetën e tij personale dhe familjare. Në realitet mbrapa të vendeve të reja të punës, fshihen shumë falsitete të tjera...vetëm pak vende punë të paguara keq. Edhe këto pak vende të reja pune, janë me kontrata të përkohshme...të cilat janë të papërfillshme duke pasur parasysh vendet e tjera të punës që humben për shkak se mbyllen qendrat e vogla, ose dyqanet tradicionale. Në shumicën e rasteve, fillimisht qendrat tregtare mbajnë çmime shumë të ulëta, për të konkurruar dyqanet tradicionale, të cilët për shkak së nuk janë në gjendje t’i konkurrojnë i mbyllin ato. Pasi, të mbyllen dyqanet, atëherë qendra tragtare ka monopol dhe mund të bëj ç’të dojë me çmimet. E njëjta gjë po ndodh edhe tek TEG. Ditët e para doli nami, se atje ishin mallrat fare lirë, sa mund të konsideroheshin thuajse falas. Për këtë arsye pati flukse të mëdha qytetarësh. Prandaj, qytetarë ku po shkoni? Mos humbni lagjen tuaj tradicionale, mos humbi lidhjet sociale qe keni në lagjen tuaj, në rrugën tuaj. Mos e braktisni atë për të hyrë në një lloj “Big Brother”, ku ka vetëm një stil virtual dhe jo real të jetës. Mos u hipnotizoni nga dritat, nga luksi, nga madhështia, sepse ato nuk prodhojnë vende punë, nuk prodhojnë zhvillim për ju, por vetëm për një grup të vogël personash.

Ku po shkon Bota Perëndimore

Alban Daci

Ku po shkon Bota Perëndimore, e cila po kalon një krizë të thellë me identitetin e saj? Demokracia e përfaqësuar nuk mjafton në një botë gjithnjë e më globale, ajo nuk mund të jetë e eksportuar në një botë, e cila akoma nuk ka vlera universale dhe modele uniforme. Ku po shkon Bota Perëndimore, e cila model bazë ka pikërisht shtetin nacional, i cili tashmë për shkak të faktorëve kohë ndodhet në një krizë të thellë. Ku po shkon Bota Perëndimore, e cila po kalon një krizë të thellë ekonomike, e cila lidhet me vizionet dhe modelet që duhet të aplikohen. Bota Perëndimore, po ec përpara, por nuk e dimë nëse drejt një të ardhme të njohur dhe të mirë, apo drejt një të ardhme të panjohur dhe të rrezikshme.

Krizë e shtetit nacional

Shtetit nacional po përballet me një krizë reale, sepse po mbaron “civilizimi” i punëtorëve dhe shteti keynesian. Shoqërimi i këtyre dy elementeve po prodhon fenomene perverse. Nga njëra anë ato prodhojnë hijen e tyre në luftërat e ndryshme që po zhvillohen nëpër botë dhe nga ana tjetër po ndihmojnë rilindjen e nacionalizmave (siç janë rasti i Francës, Gjermanisë, Ballkanit e në plot vende të tjera të botës) dhe të tribalizmave etnikë.

Demokracia në krizë

- Në krizë demokracia përfaqësuese. Zhvillimi i teknologjisë moderne të komunikimit ka bërë të mundur që demokracia përfaqësuese të jetë gjithnjë e më shumë në krizë. Deri tani, le të themi, është krijuar një “demokraci virtuale”, kryesisht në socialnetëork, ku qytetarët jo vetëm shkëmbejnë mendime e kritika, mendime, por duan sa më shumë të marrin pjesën në jetën aktive politike. Ky kozmos i vogël virtual, është i mjaftueshëm për të joshur kërkesat modeste të shumë qytetarëve, por në një të ardhme jo shumë të largët qytetarët do të kërkojnë që ata jo vetëm të konsultohen, por edhe të marrin pjesë në vendimmarrjet politike.

- Në krizë eksportimi i demokracisë. Formula e Virilio-s ‘fundi i gjeografisë’. Fundi i gjeografisë nuk prek vetëm fushën ekonomike, por edhe fusha të tjera më të gjera. Ky fund i gjeografisë prek idetë, mënyrat e të menduarit, traditat kulturore, politike dhe fetare. Për shkak të globalizimit njeriut po ndjehet gjithnjë e më shumë ‘qytetar i botës’. Demokracia historikisht është paraqitur si një nevojë, para se të bëhej një e drejtë. Duhet të pyesim nëse demokracia perëndimore – e cila insistoj, nuk ka akoma konture unike- përbën me të vërtetë një vlerë universale, e për këtë arsye mund të eksportohet edhe drejt popujve që i mbështetin rrënjët e tyre kulturore e fetare në kontekste të ndryshme. Mjafton të mendojmë se demokracitë perëndimore janë fryt i një eksperience shekullarizimi, ku ka pasur një rëndësi të veçantë kontrasti kundrejt feve. Siç dimë, demokracitë janë ndërtuar duke kundërshtuar Kishën. Pra, si formë lirie kundër pushtetit të Kishës. Prandaj, kjo lloj forme është e konsideruar e papranueshme në ato shoqëri si ato islamike, ku feja zë një valore komplesive dhe domosdosmërisht të përzier me zgjedhjet temporale.

Kriza ekonomike

Duke u nisur që nga viti 2007 sistemi financiar ndërkombëtar u përfshi në një krizë sistemi që në mënyrë progresive u rrit derisa arriti në ditët e sotme duke u përkeqësuar gjithnjë e më shumë. Kjo lloj krize ekonomike, bëri që shtetet t’i riktheheshin rritjes së pranisë të sektorit publik në sferën ekonomike, pas një periudhe të gjatë kohe ku ka mbizotëruar- përtej diferencave të dukshme mes SHBA dhe Europës- një kulturë e bazuar mbi besimin në treg dhe në mekanizmat e auto-rregullimit. Është kthyer kështu shikimi tek Shteti si një disiplinues kundrejt tregjeve. Megjithatë, qeveritë dhe studiuesit ekonomisë të nivelit ndërkombëtar, akoma nuk kanë gjetur formulën e duhur, jo vetëm për të dalë nga kriza aktuale, por për të siguruar një zhvillim të qëndrueshëm afatgjatë.

Demokracia, politika dhe qytetari i sotem

Alban Daci

Fjala politik rrjedh nga POLIS, qytet-shteti i Greqisë antike. Në çdo qyte-shtet kishte ligjet dhe gjykatat e vet, monedhën, ushtrinë dhe pikërisht politikën e jashtme.

Ekzistonin Polise të ndryshme, ku secili prej tyre kishte një sistemin e tij administrativ, bënte ligjet e tij, politikat e tij dhe mbante një ushtri. Disa nga këto Polise e morën emrin nga themeluesit e tyre: perandori Konstantin themeloi Konstandinopolin, Adrianopolis e merr emrin nga Adriano. Akropolosi ishte “qyteti i lartë” i vendosur mbi kodrën e Athinës antike.

Aktiviteti më i rëndësishëm që zhvillohej në Polis quhej “Politikë, që ishte aktiviteti më anë të cilit vendoseshin politikat kolektive (policies).

Personat që vendosnin për politikat quheshin “Politikanë”

Personat e ngarkuar për të respektuar ligjin e Polisit quheshin “Policia”

Sot, termi “Polis” mund të zëvendësohet me termin “shoqëri”.

Në disa qytet-shtete të gjitha politikat vendoseshin nga një diktator, në disa të tjera nga më të urtët dhe të mëshuarit ose nga pronarët e tokave. Në qytetin e Athinës të gjithë qytetarët vendosnin për politikat e tyre të përbashkëta. Ky sistem ishte njohur si ‘Demo-kratia’, sepse ‘Demos’ ishte i gjithë komuniteti që vendoste për të gjitha politikat. Ajo që quhet sot “Demokraci” është një sistem ku të gjitha politikat vendosen nga përfaqësuesit e qytetarëve- jo nga të gjithë qytetarët. Ky sistem i njohur ndryshe si ‘Qeveri e Përfaqësuesve’ (Rule by Rapresentatives), jo një demokraci. Të quash ‘demokraci’ një sistem të tillë në këndvështrimin e baballarëve të demokracisë origjinale antike greke është sa absurde po aq edhe çmenduri.

Sipas antikëve në Demokraci të gjithë qytetarët vendosnin për politikat, asnjë nuk vendoste në vend të një tjetri. Pra secili vendoste për vetën e tij sipas dëshirës dhe vullnetit të tij të lirë.

Të bësh politik do të thotë të vendosësh për atë që e gjithë shoqëria ka nevojë. Sot këto vendime merren vetëm nga pak politikanë. Kudo, sot vetëm pak përfaqësues të qytetarëve- jo vetë qytetarët- vendosin për të gjitha politikat.

Qytetarët pranojnë politikat që merren e vendosen nga përfaqësuesit e tyre, sepse nuk janë në gjendje të dinë se si mund të vendosin vetë ata për fatin e tyre. Për ta duket e pamundur. Deri pak kohë më parë dukej e pamundur të bashkoje opinionin e miliona qytetarëve. Por, sot mund të bëhet e mundur falë zhvillimit të teknologjisë moderne.

Në demokracinë direkte çdo qytetar mund të propozojë, diskutojë e të votojë çdo politik

Sot është teknikisht e mundur? Po.

Qytetarët duan ta bëjnë? Disa jo. Por, shumica Po.

Të bësh politik do të thotë të vendosësh mbi politikat. Çfarë do të thotë të ‘vendosësh’?

Në politikë kemi dy lloj vendimesh për të ndërmarr. Ato u përgjigjen dy pyetjeve:

Çfarë duam që të bëj shoqëria? (vendimet e politikës që duhet të çohen përpara);

Në çfarë mënyre shoqëritë duhet të çojnë përpara këto aktivitete? (vendimet si me realizuar politikat e ndryshme)

Euro, në interesin tonë? Çfarë sjell adoptimi i saj në tregun shqiptar?

Flet për Hermesnews, politologu Alban Daci, Bashkimi Europian ka nevojë për vende që aderojnë brenda tij dhe ja pse

TIRANE - Monedha euro më parë dukej ishte një pengesë e madhe për t'u kapërcyer për vendet që aspironin për t'u bërë anëtarë të Bashkimit Europian; Kohët e fundit, Presidenti i komisionit europian, portugezi Josè Manuel Barroso tha se monedha euro duhet të shtrihet në sa më shumë vende Europiane; duke patur parasysh dhe kohën kur u bënë këto deklarata flas për krizën që ka prekur zonën euro, ju si mendoni pse e tha këtë ?

Alban Daci: Presidenti aktual i Bashkimi Europian, Herman van Rompuy, e ka komentuar si më poshtë krizën ekonomike që po kalon BE: “Jemi përballë një krize për mbijetesën tonë. Duhet të punojmë së bashku për të bërë të mundur mbijetesën e zonës Euro. Në, fakt, nëse Euro nuk do të mbijetoj, as edhe vetë Bashkimi Europian nuk do të mbijetojë”. Mjafton të analizojmë përshkrimin e Presidentit BE, për të kuptuar atë që ka thënë Hose Barroso. Sot, më shumë se kurrë Europa ka nevojë për më shumë zgjerim dhe bashkim për të sfiduar krizën botërore dhe për t’iu përgjigjur me efikasitet globalizimit. Euro-ja është vetë simboli i BE, dhe sa më shumë e fortë dhe sa më fushmë vende aderojnë në të, aq më i shëndosh është vetë Bashkimi.

Mbetemi tek ky argument. Monedha euro: Çfarë sjell për Shqipërinë integrimi në Bashkimin Europian ? Cilat janë avantazhet dhe disavantazhet ?

Alban Daci: Bashkimi Europian për shqiptarët do të thotë më shumë siguri, më shumë prosperitet dhe stabilitet ekonomik. Rreth 95 % e shqiptarëve duan që Shqipëria të hyjë në Europë. Megjithatë, po të analizojmë edhe të kaluarën historike mund të themi se shqiptarët kanë qenë ndër të parët që kanë menduar se zgjidhja më e mirë për rajonin e Ballkanit e më gjerë është bashkimi i popujve. Pikërisht në vitin 1929, Beqir Valteri ideoi dhe publikoi idenë e konfederatës ballkanike me 10 shtete anëtare.

Megjithatë, duhet të nënvizojmë faktin se Shqipëri ka dhe interesa të mëdha ekonomike të cilat lidhen drejtpërdrejt me BE. Nga viti 2000 Shqipëria ka përfituar masat ekonomike tregtare autonome të BE. Tregtia e Shqipërisë me BE është zgjeruar me preferencat shtesë si pasojë e hyrjes në fuqi në muajin dhjetor të vitit 2006 të marrëveshjes së përkohshme. BE është partneri kryesor tregtar i Shqipërisë dhe në vitin 2009 shkëmbimet me BE kanë arritur 79,6% të shkëmbimeve totale të Shqipërisë.

Në vitin 2009 eksportimet e Shqipërisë drejt BE-së llogariteshin në 0,6 miliard euro dhe eksportimet e BE drejt Shqipërisë llogariteshin në 2,1 miliard euro. Si eksportet ashtu edhe importet në vitin 2009 janë zvogëluar për shkak të krizës ekonomike. Defiçiti tregtar i Shqipërisë me BE është -1,5 miliard euro. Prodhimet tekstile dhe të veshmbathjes përbëjnë pjesën më të madhe të eksporteve shqiptare drejt BE. Pra BE, mbetet partneri kryesor ekonomiko-tregtar i Shqipërisë.

Fakti që euro (monedha) është e fortë në një moment të tillë a mendoni se krijon probleme në prodhimin industrial të vendit ? Shqipëria është një vend me treg të brendshëm të vogël, qe hedh sytë me tepër nga tregu i jashtëm ?

Alban Daci: Forcimi i valutave rrezikon të shtretojë produktet e importit, të cilat në më të shumtën e rasteve blihen në Euro. Biznesi vendas e konsideron këtë situatë një kosto shtesë në punën e tyre. Sipas drejtorit të Konfindustrisë, Stefan Pinguli shitjet në tregun vendas kanë rënë me afro 20%. Ky fakt ka bërë që biznesi të ulët çmimet. Nga ana tjetër, kësaj situata i shtohet edhe forcimi i Euros, çka e detyron biznesin të blejë lëndën e parë me kosto më të shtrenjtë. “Situatë paradoksale”- shprehet Pinguli. Efekti tjetër negativ i forcimit të Euros është për ata kredimarrës që paguajnë kredinë në Euro, ndërsa të ardhurat i kanë në lekë. Ky shtrenjton këstin mujorë të kredisë.

Sipas jush deklaratat që thashë me sipër të Barrosos për zgjerimin e BE-së i drejtoheshin Rusisë dhe Turqisë? Kohët e fundit këto të dyja mbajnë qëndrime hezituese për integrim në BE

Alban Daci: Një ndër sfidat e BE, janë se ku vazhdojnë e ku mbarojnë kufijtë e saj. Disa mendojnë se Maroku duhet të integrohet, të tjerët thonë jo se nuk ka kulturë Europiane. Është për t’u theksuar se ka marrë përfundimisht përgjigje negative. Disa thonë se edhe Izraeli duhet të vend anëtarë për shkak të kulturës dhe besimit fetar. Disa të tjerë thonë jo. Mendohet se në vitin 2025 vend anëtar do të jetë edhe Ukraina. Në bazë të parashikimeve dhe analizave të nivelit ndërkombëtar, Rusia nuk ka hapësirë për të qenë pjesë integrale e Bashkimit, por pjesë e marrëveshjeve të tjera indirekte. Ndërsa, për sa i përket Turqisë: Aderimi i Turqisë në Bashkimin Europian do të jepte një provë të pamohueshme, se Europa nuk është një “Grup i Krishterë” i mbyllur. Ai do të konfirmonte natyrën e Bashkimit Europian si një shoqëri e hapur dhe tolerante, që tërheq forcë diversiteti dhe është e mbajtur bashkë nga vlerat e përbashkëta të lirisë, demokracisë, shtetit të së Drejtës dhe respektimit të Drejtave të Njeriut. Megjithatë, sot drejtuesit e lartë të shtetit turk, janë të shqetësuar nga fakti, se “sa më shumë Turqia i afrohet aderimit tek BE-ja, aq më shumë rritet rezistenca në Europë”.

* Dott. mag Alban Daci është politolog dhe ekspert i marëdhënieve ndërkombëtare: autor i librave Europa dhe shqiptarët dhe Europa në marrëdhëniet ndërkombëtare

Nga Doriana Metollari

Mario Monti- Kryeministri i ardhshëm i Italisë

nga Alban Daci

U lind më 19 mars të vitit 1943 në Varese, nga 1995 deri në 1999 ka qenë Anëtar i Komisionit Europian, përgjegjës për tregun e brendshëm, shërbimet financiare, integrimin financiar, doganat dhe çështjet fiskale.

Në vitin 1965 është Diplomuar në Ekonomi pranë Universitetit të Bokonit në Milano, ku menjëherë për katër vjet rresht ka bërë bërë asistentin, derisa sa merr katedrën e profesorit pranë Universitetit të Trentos.

Në vitin 1970 transferohet në Universitetin e Torinos, të cilin e lë për t’u bërë profesor dhe drejtor i Institutit të Ekonomisë Politike pranë Universitetit të Bokonit. Gjithmonë në Bokoni merr Presidencën në vitin 1994, pas vdekjes të Giovanni Spadolini.

Përtej emërimeve të shumta që ka marrë në drejtimin e ndërmarrjeve private ( Fiat, Generali, Comit), Monti ka mbuluar shumë role të rëndësishme në drejtimin e komisioneve të ndryshme qeveritare dhe parlamentare. Në veçanti, ka qenë relator i Komisionit mbi Mbrojtjen e Kursimit Financiar të Inflacionit (1981), President i Komisionit mbi Sistemin e Kreditimit Financiar (1981-1982), anëtar i Komisionit Sarcinelli (1986-1987).

Në 1995 bëhet anëtar i Komisionit Europian të Santer, duke marrë detyrën e përgjegjësit për tregun e brendshëm, shërbimet financiare, integrimin financiar, doganat dhe çështjet fiskale.

Editorialist i të përditshmesh Corriere della Sera. Ai është edhe autor i shumë publikimeve, sidomos për temat që kanë të bëjnë me ekonominë monetare dhe financiare, mes të cilave mund të citojmë: “Problemet e ekonomisë monetare” të publikuar në vitin 1969, “Sistemi i financave dhe i kredive italiane” publikuar në 1991.

Edhe në planin ndërkombëtar Monti ka marr pjesë në aktivitetet e konsulencës dhe të autoriteteve të politikës ekonomike, mes të cilëvë Macroeconomic Policy Group, Istitutit të Komisionit të KE (Centre for European Policy Studies).

Në nëntor të 2011 Presidenti Napolitano e emëron senator jete.

Pranvera arabe një histori e shkruar çdo ditë

Alban Daci

Çfarë leksioni duhet të nxjerrë Europa nga ngjarjet e ndodhura në brigjet e Mesdheut? Nga njëra anë influenca e saj rajon mund të jetë e destinuar të s’vogëlohet edhe më tej, nga ana tjetër është një kusht i dobishëm për një raport të ekuilibruar.

Edhe pse mund të themi se një fazë e rëndësishme e revolucioneve arabe (ose siç i kanë quajtur ndryshe “Pranvera Arabe”) është konkluduar me ngjarjet e ndodhura në Egjipt, Tunizi, Algjeri dhe së fundmi në mënyrë tragjike në Libi. Pranvera arabe duket se nuk ka mbaruar me kaq.

Të gjithë vendet arabe kanë lindur nga disintegrimi i asaj perandorie. Disa kanë mbi shpatulla një histori nacionale, për shembull Irani, Turqia e për disa aspekte edhe Arabia Saudite, por periudha koloniale ka pasur një impakt të madh mbi politikën e brendshme të secilit prej tyre. Për pasojë janë zhvilluar shtete diktatoriale, përderisa shtetet e reja kanë tentuar të krijojnë një identitet të ri nacional si ai: sirian, irakian, jordan e kështu me radhë.

Zgjimet e sotme popullore duke marrë jetë nga vetë shoqëritë e orientohen drejt një arti të ri qeverisës. Televizionet e ndryshme nëpër botë kanë transmetuar imazhe dhe informacione në mënyrë të pavarur, edhe ky është një faktor krejt i ri për rajonin. Falë këtyre transmetimeve mund të lindin koshenca të reja politike, një kuptim i ri për dinamikat politike. Gjithashtu falë bumit mediatik janë vënë në dukje nevoja të reja të panjohura më parë si për më shumë liri, demokraci dhe dinjitet njerëzor.

Mos kjo do të thotë se shoqëritë arabe kapërcejnë të kaluarën despotike? Çfarë ka ndodhur me të vërtetë? Për të kuptuar fenomenin e diktaturave në këtë rajon, duhet të kemi parasysh se këto vende kanë përjetuar një periudhë të dhunshme koloniale dhe për këtë arsye gjithmonë kanë qenë në një betejë për një periudhë post-koloniale.

Në disa raste janë instaluar në pushtet krerët më të lartë ushtarak dhe jo struktura shtetërore shumë të zhvilluar organikisht. Në Europë strukturat e këtij tipi kanë evoluar për gjatë shekujve. Kanë qenë Revolucioni francez, dy luftërat botërore, luftërat e Hitlerit, Musolini dhe Francos. Shoqëria civile në Europë është zhvilluar gradualisht, shumë ngadalë, dhe nga i gjithë ky proçes ka lindur një formë e demokracisë e kolauduar dhe e gjallë. Ndërsa bota arabe, nuk e ka pasur kurrë luksin e kësaj trashëgimie historike. Tashmë strukturat e lindura nga poshtë janë rebeluar kundër autoriteteve dhe sovranitetit të shtetit. Tashmë ka filluar një proçes i gjër social reformimi, i cili nuk mund të bëj më hapa mbrapa.

Çfarë do të thotë për Europën revolucioni arab ose Pranvera Arabe? Revolucionet siç dihet edhe nga historia vënë në ballafaqim shumë sfida që kanë të bëjnë me strategjinë dhe sigurinë, përderisa panorama politike është në evoluim.

Qeveritë që dalin u japin e dëgjojnë më shumë shoqërinë, e afirmohen shoqëritë që bonifikojnë një politik të jashtme të pavarur nga perëndimi. Nuk është një koincidencë fakti, se Egjipti dhe Tunizia nuk e kanë mbështetur ndërhyrjen në Libi.

Egjipti pritet se do të rinovojë marrëdhëniet me Iranin, që deri pak kohë më parë ishin jo vetëm që nuk ekzistonin, por ishin kthyer në një utopi. BE dhe SHBA duhet të përgatitet për të përballuar situatat që mund të prezantohen në një të afërme të shpejt në rajon, përderisa do të jenë shumë më pak në kushte që ta kontrollojnë.

Pranvera arabe që tashmë është në një dimër të plotë, duket se nuk ka asgjë ngjashmëri me revolucionet e ndodhura më parë. Mund të mendojmë të bëjmë një krahasim me revolucionin e Portugalisë (nëntor 1974), por ka shumë dallime. Popujt arab kanë pësuar shumë shtypje të natyrës koloniale në të kaluarën. Në botën arabe, nuk qeveris shoqëria përmes përfaqësuesve të saj të zgjedhur demokratikisht, por qeverisin klanet, tributë e familjet e njohura.

Presidentët në vendet arabe sillen sikur të ishin monark absolut, të cilët qëndrojnë në pushtet duke përdorur forcën, korrupsionin, shantazhin dhe turpin. Bashar al Assad ka zëvendësuar babain etij Hafez al Assad; Seif al Islam ishte projektuar si zëvendësuesi natyror i Gedafit; Mubarak gjithashtu kishte menduar të dizenjonte zëvendësues djalin e tij. Të gjithë këto plane tipike despotike dhe aspak demokratike u prishën nga ngjarjet e Pranverës Arabe.

Këto despot kishin një princip të thjeshtë qeverisës: kur të jemi në pushtet do të qëndrojmë për jetë aty, pavarësisht nëse populli na do ose jo. Për të pasur një imazh të mirë ndërkombëtar, bëjnë sikur vendosin një lloj “demokracie formale”.

Kjo është në të vërtetë vetëm një maskë. Çdo gjë është në dorën e tyre dhe nuk tolerojnë asnjë kontestim, asnjë lloj forme opozite. Ato e konsiderojnë vendin si një pronë private, posedojnë të ardhurat e veta, bëjnë pazare, pasurohen dhe vënë të mirat e tyre në bankat e Zvicrës. Ajo që ka ndodhur në Tunizi dhe në Egjipt, është një protestë morale dhe etike.

Është një refuzim pa mëdyshje kundrejt autoritarizmit, të korrupsionit, të vjedhjes së të mirave të vendit, të nepotizmit, të favorizimit. Një protestë për të vendosur një higjienë morale në një shoqëri që ka qenë shfrytëzuar dhe poshtëruar për dekada me radhë.

Për këtë arsye nuk është një revolucion ideologjik. Nuk ka një lider, një shef, nuk ka një parti që organizon dhe çon përpara revoltat. Miliona persona kanë zbritur nëpër rrugë. Një revolucion i një lloji të ri: spontan e i paparashikuar. Është një faqe historie e shkruar ditë për ditë, pa një planifikim, pa ndërmjetësim, pa truke.

Përfundoi aktiviteti “Një ditë për Europën”

Më datë 8 nëntor 2001u realizua me sukses aktiviteti “Një ditë për Europën”. Ky takim u realizuar tek Biblioteka e Universitetit Illyria në Tiranë. Qëllimi i këtij aktiviteti ishte prezantimi i dy librave “Europa dhe Shqiptarët” dhe “Europa në marrëdhëniet ndërkombëtare” të studiuesit dott. Mag Alban Daci. Ky aktivitet u bo i mundur falë bashkëpunimi të dott. Mag Alban Daci dhe prof. Kaliopi Naska Dekanes të Fakultetit të Shkencave Politike pranë Universiteti Illyria. Paneli i të ftuarve që mbajtën kumtesa në këtë aktivitet përbëhej nga: prof. ass Arben Malaj (Senior Fellow Harvard University) i cili ka shkruar Parathënien e librit “Europa në marrëdhëniet ndërkombëtare), dr. Jordan Daci dhe dott. Salvatore Albelice Koordinator i PDL për Ballkanin si dhe Gazetar prej shumë vitesh pranë institucioneve të BE-së në Bruksel). Në aktivitet morën pjesë edhe mjaft pedagog dhe student të Universiteti Illyria, të cilët vlerësuan punën kërkimore të studiuesit dott. Alban Daci. Nuk mungojë as prania e medieve vizive. Gjithashtu, duhet të theksohet fakti se me këtë rast autori dhuroj rreth 40 libra për të gjithë studentët e pranishëm në këtë aktivitet. Kjo tregon edhe një herë se studiuesi dot. mag Alban Daci, diturinë dhe kërkimin shkencor nuk e shikon si përfitim ekonomik, por si një mision social e human.

Politika dhe Shteti shqiptar duhet të kenë më shumë respekt për emigrantët

Alban Daci

Të gjithë partitë politike në vend kanë filluar të kthejnë sytë nga emigrantët. Jo se u dhimbsen shumë, sepse ato janë të huaj në të gjitha projektet e vendimmarrjes në Shqipëri, por, meqë rezultati i 2013 pritet të jetë shumë i ngushtë, atëherë kanë nevojë për votat e emigrantëve. Me vjen keq që emigrantët nëpërkëmben kështu. Mjafton të marrim në analizë dy raste për të kuptuar, se e votës së emigrantëve është vetëm një mashtrim elektoral, ku emigrantët konsiderohen vetëm si numër votash dhe jo si një bashkësi vlerash sociale, kulturore dhe ekonomike në vend. Ka vite që punëtori Albert Kolgjegja humbi jetën në punë në qytetin e Xhenovës. Edhe pse ka kaluar shumë kohë asgjë nuk është bërë për të nga shteti shqiptar e as nga politika shqiptar. Akoma edhe sot mbetet e pa zgjidhur çështja e tij, vetëm nga fakti se familja tij është e vetme përballë një klike të fortë të punëdhënësve të tij. Vëllai i tij disa herë ka kontaktuar përfaqësitë tona diplomatike, por nuk ka gjetur asnjë portë të haput. Gjithashtu, vetëm dy ditë më parë një nënë shqiptare humbi jetën bashkë me dy fëmijët po në qytetin e Xhenovës. Car do të bëjnë për të Shteti shqiptar dhe partitë politike shqiptare? Asgjë këtë ua garantojë, sepse emigracionin shqiptar e njoh mirë. Gjithashtu, njoh mirë edhe përfaqësitë tona diplomatike që operojnë në Itali. Prandaj, është e turpshme dhe e papranueshme që pas 20 vitesh emigracion, politika shqiptare nuk u jep emigrantëve rolin që meritojnë, por i trajton vetëm si vota. Emigrantët janë vlera njerëzore, imazhi, kulture, tradite e historie. Ato kanë qenë dhe vazhdojnë të jenë shtylla ekonomike e vendit tonë. Ata meritojnë më shumë si nga shteti ashtu edhe nga politika.

Alberti, emigranti që u flijua për një jetë më të mirë

Alban Daci

Një histori sa e dhimbshme aq edhe tragjike

Edhe pse kanë kaluar tashmë 8 vjet, familja e Albertit ndjehet e vetme dhe pambështetje për të gjetur drejtësinë e merituar!

Kush ishte Albert Kolgjegja?

Alberti u lind më 03.05.1973 në Lurë të Dibrës që në hapat e para të fëmijërisë së tij tregoi një zgjuarsi të veçantë natyrore duke marrë rezultate të shkëlqyera në shkollë. Mes mundimeve dhe varfërisë ekonomike që po kalonte jo vetëm familja e tij, por e gjithë zona, arriti të mbaronte po në Lurë me rezultate të shkëlqyera shkollën e mesme. Kishte shumë dëshirë që të fillonte studimet e larta, po për shkak të kushteve ekonomike u detyrua të merrte rrugën e mërgimit. Alberti emigroj drejt Greqisë, ku udhëtoi ditë e natë në këmbë, duke kaluar mes lumenjve dhe maleve të larta, me shpresën se do të gjente një jetë më të mirë në vendin fqinj, që do të kishte një punë të ndershme për të fituar ca lekë që do t’i dërgonte tek familja e tij në Shqipëri.

Alberti, falë vullnetit të tij si dhe këmbënguljes për një jetë më të mirë, të cilën gjithmonë e kishte kërkuar, jo vetëm arriti në vendin fqinj, por me zgjuarsinë e tij natyrore si dhe me sjelljen e tij shembullore u integrua shumë shpejt në jetën shoqërore të Greqisë, duke fituar respekt nga banorët dhe punëdhënësit. Ai filloi të punonte si elektricist, ku falë aftësive të larta profesionale që shprehu në ushtrimin e profesionit ju dha dhe titull "mjeshtër elektriku".

Alberti dhe familja e tij

Alberti kishte marrëdhënie shumë të mirë me gjashtë motrat, por një lidhje më të veçantë shpirtërore kishte më vëllaun Ilrianin, sepse nuk kishin as diferencë të madhe moshe. Babai i Albertit ka punuar si ndihmësmjek, ku ju ka shërbyer me përkushtim banorëve të zonës së tij, sepse ai e respektonte jetën dhe e shikonte atë si gjënë më të shtrenjtë dhe me të bukur që njeriu ka. Nëna e tij është një shtëpiake e përkushtuar.

Lidhja e fortë shpirtëror me Ilirianin bën që të bëj të pamundurën për ta pasur pranë edhe në Greqi, sepse gjithmonë kishin qenë bashkë dhe nuk mund të rrinin pa njëri-tjetrin. Kështu që edhe Iliriani për të dhënë kontributin e tij në familje si dhe dashuria e madhe për të qenë më vëllaun e tij, vendos që të emigroi duke udhëtuar drejt vendit fqinj Greqisë.

Iliriani edhe përse pati ndihmën e Albertit, për shkak të burokracive nuk arriti të siguronte dokumentet e qëndrimit. Prandaj vendosi të lërë Greqinë dhe të udhëtoi drejt Italisë, ku stabilizohet në qytetin e Xhenovës. Këtu fillon të punoi si të gjithë shqiptarët e tjerë në sektorin e ndërtimin, duke punuar me orë të gjata. Ndarja me Albertin nuk ishte e lehtë për të, sepse çdo moment të jetës e kishin përjetuar bashkë, duke i qëndruar pranë njëri-tjetrit jo vetëm shpirtërisht, por edhe fizikisht. Megjithatë, para se Iliriani të largohej, të dy, u zotuan që do të bënin gjithçka për të qenë përsëri dhe gjithmonë bashkë.

Alberti dhe qyteti i Xhenovës

Pasi stabilizohet Iliriani me punë me rregulla në Xhenova, vendos të tërheq dhe Albertin. Kështu Alberti në vitin 2000 vendos të lërë Greqinë dhe të transferohet në qytetin e Xhenovës në Itali.

Sapo vjen në Xhenova fillon menjëherë të punoi, sepse ishte njeri që gjithmonë e donte punën. Si shqiptarët e tjerë edhe Alberti fillon të punoi në ndërtim, pasi është sektori i vetëm, ku mund të gjendet punë kollaj dhe mund të fitohet mirë dhe me ndershmëri. Hapat e para në Xhenova, nuk ishin të lehta për të, sepse po përballej më një mentalitet të ri dhe të ndryshëm nga ai i Greqisë. Nuk arrin të gjej një punë fikse dhe kështu i duhet shumë herë që të kërkoi punë dhe të ndërroi shpesh sipërmarrësit e punës. Nuk reshti së kërkuari punë derisa pas kërkimeve të shumta dhe të lodhshme arriti të siguroi punë në një sipërmarrje ndërtimi, e cila po rikonstruktonte ndërtesën e muzeut të "Detit" në Xhenova.

8 nëntor 2003 shuhet ëndrra e Albertit

Në një ditë vjeshte me shi ashtu siç kishte bërë çdo ditë, Alberti zgjohet herët në mëngjes për të shkuar në punë, pa e ditur se ajo do të ishte dita e fundit që do të punonte. Pasi pi kafen e mëngjesit me shokët e punës, vesh rrobat e punës dhe ngjitet në skele për të filluar punën. Pa ditur, se pikërisht ato skele do t’i merrnin jetën dhe do i shkatërronin të gjitha ëndrrat që kishte projektuar për të ardhmen e tij dhe të familjes.

Papritur skelet, ku po punonte Alberti, rrëzohen duke e zënë poshtë. Kalon disa orë poshtë hekurishteve të skelës, duke rënkuar nga dhimbja që i kishte gllabëruar trupin dhe shpirtin. Alberti si një piedestal i rinisë shqiptarë që shpresoi dhe luftoi për jetën, në orët e vona të asaj nate te ftohtë, u nda kjo botë e mundimshme, për të cilën kishte dhënë dhe sakrifikuar gjithçka dhe nuk kishte marrë asgjë.

Vdekja e tij ishte lajm i hidhur jo vetëm për familjen dhe të afërmit e tij, por edhe për shokët, për ata që e kishin takuar qoftë edhe një herë, për të gjitha familjet shqiptare, ku bijtë e tyre emigrojnë jashtë në kushte që lenë për të dëshiruar duke sakrifikuar edhe jetën, sepse nuk durojnë dot mjerimin që përjetojnë në vendin e tyre.

Ëndrrat që nuk u realizuan kurrë

Alberti fliste shumë mirë gjuhën angleze, të cilën e kishte studiuar vetë me libra dhe disa herë kishte biseduar me vëllaun e tij Ilirianin se: një ditë do të ktheheshin në Shqipëri për të investuar në ndonjë aktivitet privat ato pak para që i fitonin me lodhje dhe djersë të ndershme. Gjithashtu një ndër qëllimet kryesore të tija ishte që të fillonte dhe të kryente studimet e larta. Arsimin gjithmonë e kishte pasur për zemër, por për arsye ekonomike nuk kishte mundur të shkonte më larg se arsimi i mesëm.

Ai ëndërronte që një ditë të bënte familjen e tij dhe të ishte një baba i devotshëm. Jo shumë kohë para se të ndodhte aksidenti, ku humbi dhe jetën në moshën 30 vjeçare, ishte fejuar.

Të gjitha ëndrrat e tij mbeten të pa realizuara, sepse humbi jetën në lulen e rinisë, humbi jetën për shpresën, u sakrifikua për mirëqenien, ra dëshmorë për punën. Alberti, duhet kujtuar, sepse ai simbolizon realitetin e emigracionit shqiptar, dhimbjen e shumë familjeve shqiptare, të cilat kanë humbur njerëzit më të dashur në kulmin e rinisë. Simbolizon tranzicionin shqiptar, i cili me sa duket nuk ka ndërmend të mbaroj.

Alberti simboli i emigracionit shqiptar

Alberti, ishte njeri i mire që kishte marrëdhënie të mira me miqtë dhe shokët e punës, ishte shembull për tu ndjekur nga të gjithë emigrantet. Ai si çdo kush tjetër kishte ëndrra dhe projekte për të ardhmen: ëndërronte që një ditë të kthehej në Shqipëri, të krijonte familje, të kishte fëmijë…me pak fjalë të ishte i lumtur duke bërë një jetë normale. Fatkeqësisht ëndrrat u shuan pikërisht në një ditë me shi duke rindërtuar muzeun e "Detit" në qytetin e Xhenovës. Nga ai moment ky muze është simbol jo vetëm i punëtorëve shqiptare por i jetës njerëzore, ku themelet e tij janë të gjakosura me gjakun e një djaloshi shqiptarë që u sakrifikua për një jetë me të mirë.

Ngjarje tragjike që nuk po gjen drejtësinë e merituar

Vetëm pak ditë më parë, më kontaktojë vëllai i Albertit dhe më tha: “Alban akoma nuk është bërë asgjë për drejtësinë e Albertit. Janë një grup i fortë mafiozësh dhe unë jam i vetëm. Po më humbin shpresa, se drejtësia e Albertit do të shkojë në vend. Nuk di ç’të bëj. Prandaj, po ju them ju që të shkruani diçka për vëllaun tim, i cili tashmë është i harruar si nga institucionet italiane ashtu edhe autoritetet e shtetit shqiptar”. Ngjarja tragjike ku humbi jetën emigranti shqiptar, Alberti, duhet të zbardhët dhe të vihen para ligjit fajtorët dhe përgjegjësit e saj. Kemi të bëjmë me një rast tragjik, ku emigranti i ri humbi jetën në punë. Prandaj, ato që janë fajtor duhet të ndëshkohesh sipas ligjeve në fuqi. Autoritetet e shtetit shqiptar duhet ta ndihmojnë familjen e të ndjerit që humbi jetën në mënyrë tragjike dhe të parakohshme. Është absurde që shteti shqiptar nuk ka bërë asgjë si në planin institucional ashtu edhe për t’i ofruar familjes asistencë juridike. Kjo është situatë e rëndë që pret një zgjidhje të shpejt dhe të drejtë.