Europa, sot dhe nesër

Dr. Alban Daci

19/01/2011

Gazeta TEMA

Pavarësisht vështirësive aktuale në procesin e integrimit, kur mendohet Europa – në dimensionin e saj gjeopolitik- referimi nuk është për vendet e veçanta, por për Bashkimin Europian në kompleksitetin e tij.

Edhe pse zgjedhjet nacionale të vendeve kryesore europiane dhe pesha e tyre ekonomike mbeten burimet thelbësore dhe përcaktuese në politikat europiane, në bashkësinë e saj, Europa, nuk është më e thjeshtueshme me shumën e vendeve të saj. Nga këtu del vështirësia, pse jo pamundësia, për ta menduar Europën përtej tribunës së institucioneve të Bashkimit Europian.

Aktualisht, jo vetëm procesi i integrimit europian është në vështirësi, por edhe i gjithë kontinenti europian po kalon një fazë të veçantë si në planin ekonomik ashtu edhe në atë politik. Bashkimi Europian po kalon një krizë të thellë ekonomike për shkak të deficitit të fortë ekonomik të regjistruar në Greqi, Irlandë, Spanjë dhe Portugali.

Situata ekonomike që po kalon Bashkimi Europian është shumë komplekse, e cila është e lidhur me vlerën e Euro-s në këto vende anëtare dhe me vështirësitë që kanë po këto vende për të kontrolluar sistemet e tyre monetare nacionale. Presidenti aktual i Bashkimit Europian, Herman van Rompuy, e ka komentuar si më poshtë këtë moment të vështirë historik: “Jemi përballë një krize për mbijetesën tonë. Duhet të punojmë së bashku për të bërë të mundur mbijetesën e zonës Euro. Në fakt, nëse euro nuk do të mbijetoi, as edhe vetë Bashkimi Europian nuk do të mbijetojë”. Këtë janë fjalët që Presidenti i BE i ka lëshuar gjatë një takimi në Bruksel.

Gjithashtu, një ndër çështjet më kritike për Bashkimin Europian përveç situatës ekonomike është edhe mungesa e një lidershipi dhe i një vizioni të qartë për të ardhmen. Pikërisht mungesa e lidershpit është një ndër çështjet më kritike. Europa sot është shumë larg një “qeverie” në kuptimin juridik të fjalës dhe për këtë shkak nuk ka edhe një lidership të fortë dhe të njohur gjerësisht nga të gjithë.

Franca dhe Gjermania, dy vendet që tradicionalisht kanë luajtur një rol të tillë, në varg ose në konkurrencë, për arsye të ndryshme nuk janë më në gjendje të reagojnë si motor të procesit të integrimit ose si guitë për kontinentin europian. Gjermania, me një fushatë nacionale është linçuar për liruar ekonominë më të madhe të kontinentit nga impenjimet e tij me Europën.

Në librin e ri të tij «Shpëtoni lekët tona» (rescue our Money), presidenti i kaluar e federatës për çështjet gjermane, Hans Olaf Henkel, bashkohet me grupin që është në favor të ndarjes së zonës Euro në dy pjesë, me Europën Veriore (Gjermania, Holanda dhe Austria) në një grup dhe në grupin tjetër, le të themi, të Europës Jugore, si Spanja, Italia dhe Franca.

Realizimi i këtij propozimi për ndarjen e zonës së Euro-s në dy pjesë do të thoshte se Europa do të copëtohej dhe nuk do të identifikohej më si një identiteti i vetëm, ashtu siç dëshirojnë dhe preferojnë ta quajnë proeuropianët.

Europa jo vetëm që nuk po identifikohet më si një entitet i vetëm, por ajo duket sot e drejtuar nga disa shtete që janë pak të koordinuar mes tyre, nga opinione publike divergjente ose të fragmentuar dhe nga institucione të dobëta. Në këtë kontest Europa ka vështirësi të gjejë atë këmbëngulje që do të kishte nevojë për të reaguar si aktor global mbi skenën ndërkombëtare dhe, më tepër se Shtetet e Bashkuara të Amerikës, duket të rindjejë rritjen në nivel global të vendeve në zhvillim, si Kina, India dhe Brazili.

Kjo që paralajmërohet në mënyrë të veçantë në fushën ekonomike, ku kanë lindur limitet e rolit të Bashkimit Europian si “fuqi civile globale” dhe janë më të dukshme mosmarrëveshjet me vendet në zhvillim mbi të gjitha në lëndën e tregtisë ndërkombëtare dhe negociatat mbi klimën.

Gjithashtu, ndryshimet e thella në fundin e dy dekadave të fundit dhe sfidat e reja të lindura në sistemin ndërkombëtar kanë pasur në mënyrë të paevitueshme rikthime mbi marrëdhëniet transatlantike, të cilat kanë hyrë në një fazë më të thellë – por në të njëjtën kohë të paqartë- ripërcaktimi.

Në botën e globalizuar post-bipolare është bërë, në fakt, e vështirë për partnershipin transatlantik që të gjej një hallkë sa solide, aq edhe të përfaqësuar nga rreziku sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë. Pra, “sfidat e mëdha” nuk gjenden vetëm përbrenda Europës, por edhe në nivel global dhe planetar. Sot jemi përballë një sistemi shumë dinamik, në të cilën është ekstremisht e vështirë për të kontrolluar ritmin e ngjarjeve dhe të ndryshimeve të shpejta dhe të papritura që ndodhin.

Kompleksiteti dhe gjerësia e problemeve na bën më të vetëdijshëm nga fakti se duhet një sforcim i përbashkët në nivele të ndryshme (qytetarët, shoqëritë e organizuara, nivelet institucionale të decentralizuara, shtetet) për të krijuar dhe gjetur zgjidhje të përshtatshme dhe të admirueshme për të krijuar një zhvillim të gjatë në kohë, i cili, natyrisht nuk është fryt i një ngjarje të vetme.

Kur të flasim sot për Bashkimin Europian ose për Integrimin Europian duhet të flasim për vetëdijen europiane dhe ndjenjën e përkatësisë në një “sistem të ekuilibruar”, ku qytetari ndjehet i mbrojtur dhe i aftë të marr pjesë në të gjitha ngjarjet në akt.

Procesi i Integrimit Europian është akoma shumë i gjatë në rrugën e tij. Ky proces është shumë i gjatë, si në aspektin institucional (derisa shtetet e vendeve anëtare do të heqin krejtësisht dorë nga sovraniteti), ekonomik, nëse BE-ja dhe Kontinenti do të jenë në gjendje ta kapërcejnë me sukses këtë situatë të rëndë që po përjetojnë, si dhe faktin se nëse disa vende si ato të Ballkanit Perëndimor do të jenë në gjendje të plotësojnë kriteret e Copenaghen-it duke realizuar integrimin e tyre të plotë me marrjen e statusit vend anëtar me drejta të plota.

Ja si e përshkruan Dominique Moisi në librin e tij “Gjeopolitika e Emocioneve” në faqen 208 të botimit në shqip në Shqipëri Europën, që do të jetë nesër: “Në procesin e pakundërshtueshëm të divorcit ndërmjet Bashkimit Europian dhe qytetarëve të tij, të paralajmëruar nga votat kundërshtuese franceze, holandeze dhe irlandeze në referendumet e zhvilluara për traktatin kushtetues, luajtën rolin e tyre edhe institucionet e Europës e sidomos Komisioni. Ato u bënë të burgosur të vetvetes, duke mos arritur dot gjithnjë e më tepër të lidheshin me ndjenjat dhe kërkesat e shoqërisë në një botë të tronditur nga thellësia e recensionit ekonomik. Si rezultat i saj, shoqëritë europiane kanë tentuar ta shohin Europën më tepër si pjesë të problemit se sa si pjesë të zgjidhjes së tij”.

Përshkrimi i bëri më sipër nga themeluesi i Institutit Francez të Marrëdhënieve Ndërkombëtare (IRI), më tepër se sa një parashikim për të ardhmen që është e panjohur është një përshkrim real për të tashmen që po përjeton BE-ja dhe Kontinenti.

Megjithatë, Europa si dhe procesi i Integrimit ka kaluar momente mjaft të vështira nga faza e parë që ishte vetëm në kuadrin e ideve të intelektualëve deri në atë që quhet faza e dytë që është implementimi i tyre me reforma konkrete. Në këto momente, Bashkimi Europian dhe vendet anëtare me të vërtetë po kalojnë një moment të vështirë si në planin ekonomik, ashtu edhe në atë politik. Por, jam i sigurt se Europa i ka të gjitha burimet dhe potencialet e nevojshme që projekti i Bashkimit të saj jo vetëm të mos dështoj, por të shkoj drejt realizimit final.

Realizimi final, që është më i drejti dhe më i suksesshmi, është ai i mendimit federalist që do të kurorëzohej me krijimin e Shteteve të Bashkuara të Europës. Ky është i vetmi opsion, që do të ishte i suksesshëm edhe përballë procesit të globalizimit. Pra, në një të ardhme jo shumë të largët duhet të bëhet i natyrshëm dhe i domosdoshëm kalimi nga Bashkimi Europian në Shtetet e Bashkuara Europiane. Ky do të jetë krijimi i një kontenitori solid, ku të rinjtë e sotëm mund të bëhen nesër protagonistët e vërtetë të demokracisë në Europë dhe mbrojtës të një metode komunitare efikase, legjitime, transparente dhe koherente.

Konventa e Bazelit, mbeturinat radioaktive dhe Shqipëria

Dr. Alban Daci
17/01/2011

SHEKULLI ONLINE

Konventa e Bazelit- është nënshkruar në Bazel më 22 mars 1989. Preambula e saj, ndër të tjera, nënvizon: “Të vetëdijshëm se mbeturinat radioaktive, mbeturinat e tjera të rrezikshme dhe lëvizjet e tyre përtej kufijve, rrezikojnë shëndetin e njerëzve dhe mjedisin, mendojmë, se mënyra më efikase për të mbrojtur shëndetin e njerëzve dhe mjedisin nga rreziqet që shkaktojnë mbeturinat radioaktive, konsiston në zvogëlimin në minimumin e mundshëm të prodhimit të tyre si nga këndvështrimi sasior, ashtu edhe nga rreziku potencial. Shtetet duhet të jenë të vetëdijshëm të marrin masat e nevojshme për të bërë të mundur që administrimi i mbeturinave të rrezikshme (ku bën pjesë edhe mbeturinat radioaktive) dhe i mbeturinave të tjera, përfshijë edhe ato që kalojnë kufijtë nacional dhe eliminimin e tyre, të jetë i përputhur me mbrojtjen e shëndetit njerëzor, pavarësisht vendit ku lëndë të tilla mund dhe do të eliminohen. Shtetet duhet të parashikojnë derisa prodhuesi plotëson detyrimet që kanë të bëjnë me transportin dhe eliminimin e mbeturinave radioaktive dhe të mbeturinave të llojeve të tjera në mënyrë që të jetë i përshtatshëm me mbrojtjen e mjedisit dhe shëndetit njerëzor. Çdo shtet ka të drejtën sovrane (të drejtën absolute) të ndaloi hyrjen ose eliminimin, mbi territor, të mbeturinave të rrezikshme dhe të llojeve të tjera që mund të vijnë nga shtetet e tjera. Rinjihet në mënyrë të barabartë edhe tendenca në rritje për të dashur me evituar lëvizjet ndërkufitare të mbeturinave të rrezikshme dhe eliminimin e tyre në shtete të tjera, në mënyrë të veçantë tek vendet nën zhvillim. Shtetet duhet të marrin masat e nevojshme për të garantuar një shkëmbim të përshtatshëm të informacionit dhe një kontroll efektiv mbi lëvizjet ndërkufitare të mbeturinave të rrezikshme dhe të mbeturinave të tjera, qoftë në hyrje si dhe në dalje”.

Mbeturinat radioaktive dhe Europa- Mbeturina radioaktive janë materiali i përdorur në impenjimin paqësor të energjisë nukleare që përmban sostancë radioaktive dhe për të cilat nuk është parashikuar një ripërdorim. Mbeturinat radioaktive janë të gazta, lëngëta dhe të ngurta. Sipas nenit 197 të Traktatit të Themelimit të Komunitetit Europian për Energjinë Atomike: mbeturinat radioaktive nuk janë gjë tjetër veçse elementët e lëndëve djegëse rrezatuese. Në vitet e fundit, mund të themi se problemi i prodhimit, transportimit dhe eliminimit të lëndë radioaktive është bërë një problem serioz në Europë. Përveç konventave ndërkombëtare, si ajo Bazelit dhe e Vjenës, që janë adoptuar me procedura sa të ngjashme dhe të ndryshme juridike nga vendet anëtare të Bashkimit Europian, në nivel institucional të Bashkimit Europian mungonte një normativë e përbashkët, e cila do të kishte për objekt mbeturinat radioaktive dhe llojet e tjera të mbeturinave që konsiderohen po aq të rrezikshme. Për këtë arsye, Bashkimi Europian në nëntor të vitit, që sapo lamë mbrapa, ka propozuar norma të përbashkëta për eliminimin e lëndëve radioaktive dhe për transportin e tyre. Centralet nukleare prodhojnë një të tretën e energjisë elektrike të konsumuar në BE, që do të thotë rreth 7000 metër kub mbeturina radioaktive në vit. Duke pasur parasysh faktin se mbeturinat radioaktive mbeten të rrezikshme edhe për miliona vite, duhet një strategji më e sigurt dhe më largpamëse në kohë për eliminim e tyre, ose për të zvogëluar në maksimum efektet e rrezikshme që ato mund të shkaktojnë tek njerëzit dhe tek mjedisi.

Normativat europiane- Një legjislacion i BE-së mbi sigurinë (ku përfshihet edhe siguria nga mbeturinat radioaktive) do të ndihmonte për t’iu përgjigjur edhe shqetësimeve të shprehura me zë të fort nga opinioni publik. Opinioni publik, nga rasti i aksidentit të Chernobyl-it të ndodhur në vitin 1986 në ish Bashkimin Sovjetik dhe të disa të tjerëve, siç është rasti i anijeve të fundosura kryesisht rreth brigjeve të Italisë, është shumë i shqetësuar me faktin se sasia e prodhimit të lëndëve radioaktive është në rritje, si dhe pse nuk ka transparencë se çfarë bëhet me ta si në rastin e transportit në një vend tjetër, ashtu edhe për eliminimin në territorin e shtetit që i ka prodhuar. Në një sondazh të kaluar rreth 82% e qytetarëve të intervistuar është shprehur dakord për një legjislacion në nivel të BE-së për të rregulluar administrimin e mbeturinave radioaktive dhe nukleare. Normat e përbashkëta për siguri të BE-së të propozuara për administrimin e lëndëve radioaktive dhe për eliminim e tyre propozojnë një zgjidhje afatgjatë. Të njëjtat normat do të aplikohen edhe për mbeturinat radioaktive të prodhuara në fushën e mjekësisë, industrisë dhe të kërkimit shkencor. Një autoritet i pavarur do të lëshojë licenca për ndërtimin dhe administrimin e vendeve të ruajtjeve të lëndëve radioaktive dhe do të verifikoi sigurinë e tyre. Dy vende të BE-së mund të bien dakord të administrojnë depozitat e përbashkëta, ndërsa do të jetë e ndaluar eksportimi i mbeturinave nukleare përtej BE-së. Opinioni publik duhet të jetë i informuar dhe i konsultuar mbi projektet e ndërtimit të depozitave të mbeturinave radioaktive.

Në Europë ka 143 centrale bërthamore- Sot ekzistojnë në mënyrë kompleksive 143 centrale nukleare në 14 vende të BE-së. Finlanda, Suedia dhe Franca kanë të ndërmend të ndërtojnë depozitat e para të BE-së në 15 vitet e ardhshme. Kjo është panorama europiane. Kohët e fundit edhe në Shqipëri po flitet shumë si për çështjen e mbeturinave të tjera, ashtu edhe për faktin se Shqipëria, pasi të ketë pranuar konventat ndërkombëtare, mund të jetë një vend transit për mbeturinat radioaktive. Si fillim, fakti që Shqipëria, për të përshtatur legjislacionin e saj me atë të BE-së, ratifikon konventat kryesore për lëndët radioaktive, si ajo e Vjenës, nuk përbën asnjë problem. Megjithatë, si Konventa e Vjenës dhe ajo e Bazelit, e kanë të shkruar të bardhën mbi të zezë se çdo shtet anëtar ka të drejtë sovrane të refuzojnë importimin e mbeturinave radioaktive në territor. Gjithashtu, vetë Konventa e Bazelit shprehet qartë në preambulën e saj, se: “Është shumë e shqetësuar me problemin e trafikut të paligjshëm të mbeturinave radioaktive, duke pasur parasysh se vendet në zhvillim disponojnë një kapacitet të limituar në administrimin e mbeturinave radioaktive dhe të llojeve të tjera që janë të rrezikshme”.

Mbeturinat radioaktiv dhe Shqipëria- Nga kjo e fundit del qartë, se përderisa Shqipëria është një vend nën zhvillim nuk ka kapacitete të mjaftueshme për administrimin e lëndëve radioaktive, qoftë edhe duke qenë një vend transit. Prandaj, Shqipëria le ta modernizojë dhe përafroi legjislacionin e saj me atë të BE-së, ku aspiron të aderoi si vend anëtar, por mos të pretendojë se është e gatshme për aksione konkrete, që kanë të bëjnë si me eliminimin e tyre, ashtu dhe me faktin e të qenit një vend transit. Shqipëria, duke pasur parasysh edhe skandalin e fundit mediatik, del qartë se është e kapur për fyti nga aferat korruptive deri në nivelet më të larta shtetërore. Ky është një fakt shumë shqetësues për ambientalistët, qytetarët dhe shumë ngazëllues për organizatat dhe klanet që merren me transportin e paligjshëm të mbeturinave radioaktive dhe mbeturinave të tjera të ngjashme që janë po aq të rrezikshme për mjedisin dhe njerëzit. Njerëzit që janë të veshur me pushtet, ligjin e përdorin si të duan, qoftë për tu pasuruar në mënyrë të paligjshme ashtu edhe për të mbrojtur interesat e veçanta politike. Sot në botë një ndër bizneset të paligjshme dhe më fitimprurëse pas transportit të armëve, drogës është edhe ai i trafikut ilegal të mbeturinave radioaktive nga vendet industrializuara (vendet që i prodhojnë) drejt vendeve në zhvillim (që kanë një taks të lartë korrupsioni, destabiliteti ekonomik dhe ligjor). Mjafton të përmendim faktin se Afrika është pushtuar me mbeturinat radioaktive. Kjo ka ndodhur për faktin se ky kontinent ka gjithmonë lufta civile, ku klane të ndryshme ushtarake luftojnë për pushtet. Këto klane kanë vazhdimisht nevojë për armë, dhe në këmbim të këtyre të fundit, i kanë lejuar trafikantët të lënë në vend e pavend dhe pa asnjë kriter mbeturinat radioaktive. Shembull tipik i kësaj situate është sot Etiopia dhe në mesin e dytë të viteve tetëdhjetë ka qenë Somalia.

Shqipëria nuk ndryshon shumë nga Afrika- Njerëz që janë të veshur me pushtet për t’u pasuruar më shumë, mund ta kthejnë Shqipërinë në mënyrë të heshtur dhe pa u shqetësuar fare në oazë për mbeturinat radioaktive. Në Shqipëri, siç jemi tashmë dëshmitarë, shumë herë nuk zbatohet legjislacioni i brendshëm dhe jo më të pretendohet zbatimi i detyrimeve që vijnë nga e Drejta Ndërkombëtare. Për nga përmasat e shpërthimit, bombë atomike ishte ajo që ndodhi në Gërdec, vetëm se nuk kishte rrezatim jonizues. Nga ky shpërthim humbën jetën shumë njerëz të pafajshëm dhe akoma sot askush nuk ka marrë një dënim të formës së prerë. Le të imagjinojmë sikur në Shqipëri për interesa të disa personave të kalojnë mbeturina radioaktive dhe në rrugë e sipër të ndodh një aksident i papritur, pasojat do të ishin shumë të mëdha për të gjithë qytetarët dhe askush nuk do të mbante përgjegjësi. Koha ka treguar se lëndët radioaktive janë shumë të rrezikshme si për njerëzit ashtu edhe për mjedisin. Pasojat që lënë ato janë të pa ri riparueshme edhe për shumë vite me radhë, edhe pas 1 milion vitesh. Prandaj, të bëjmë kujdes duke mos luajtur me zjarr në kurriz të brezave që do të vijnë.

Jemi të burgosurit e regjimit

Dr. Alban Daci

Një student nga Tunizia, publikon me emër të rremë një letër në një blog, ku shpjegon arsyen se përse brezi i ri është në protesta. Ai thotë, se për shkak të udhëheqësit tonë despotik Ben Ali, e ardhmja na është mohuar. Ne jetojmë mes frikës nga regjimi dhe dashurisë për Atdheun. Jetojmë mes censurës, varfërisë, pavendosmërisë për të qëndruar, ose për t’u larguar. Për ne, të rinjtë, revolucioni fillon nga fakti, se nuk kemi të ardhme në situatën aktuale që po jetojmë.

Rrëfimi i të riut- Bëj pjesë në brezin që po përjeton në Tunizi mbretërinë absolute të Ben Ali-së. Në lice, kolegj, gjithmonë kemi frikë të flasim apo të bisedojmë rreth politikës. “Nga do jemi të rrethuar nga spiunë, ose si ne jemi mësuar t’i quajmë “rojet e regjimit”. Askush nuk ka guxim të diskutoi në publik. Askush nuk ka besim kundrejt askujt, shërbimi informativ është bërë aq aktiv dhe i frikshëm sa kemi frikë edhe në familje të flasim, sepse asgjë nuk është e sigurt dhe vdekja krejt papritur mund të pres me krah hapur tek porta e shtëpisë, sepse dikush nga familja me dashje, ose pa qëllim, ka thënë diçka që nuk mund të thuhet.

Në këtë situatë të vërtetë terrori dhe tmerri, kemi zgjedhur si rrugë të sigurt heshtjen. Dalim në rrugë, shkojmë në shkollë, dalim në pazar dhe kthehemi në shtëpi pa thënë asnjë fjalë për politikën. Në vitet e liceut kemi filluar të mësojmë historitë dhe përrallat e familjes mbretërore. Mësojmë se kush janë edhe të afërmit e largët të Leila-s (first lady i Tunizisë), e cila ka nën kontroll të gjithë industrinë dhe që flitet se ka marrëdhënie edhe me mafien italiane.

Edhe pse jetojmë një censurë totale, një situatë tmerri, ku frika dhe vdekja për secilin nga ne ecin krah për krahu, ka edhe persona, të cilat marrin guximin të flasim mes tyre, por vetëm kaq, sepse as nuk bëhet fjalë që të kalojnë nga e folura në aksion. Sa më shumë që vazhdojmë të studiojmë në nivele më të larta të diturisë, arrijmë të kuptojmë se televizioni tunizian është më i keqi nga të gjithë, sepse çdo informacion që transmetohet është një himn në vete për Presidentin. Ben Ali, shfaqet gjithmonë sikur është në ditët më të mira të regjimit të rij, sikur vendi po përjeton mrekullitë ekonomike dhe politike. Gruaja e tij shfaqet gjithmonë me buzëqeshjen e saj false që nuk i pëlqen më askujt: ajo asnjëherë para syve të qytetarëve nuk është shfaqur e sinqertë dhe tashmë nuk i beson më askush “mirësisë së saj”.

Jetohet ose nuk jetohet. Ato të shtresës së mesme shoqërore akoma kanë dëshirë të besojmë se gjithçka po shkon për mrekulli në vend. Por, ky konstatim është thjeshtë një iluzion, sepse mjafton të hysh në bare gjatë orëve të pasditeve, për të kuptuar se ato mbushen plot e për plot me qytetarë të rinj, të cilët janë të dëshpëruar dhe të papunë.

Edhe policët, të cilët duhet të ruajnë rendin dhe të garantojnë jetën e qytetareve kanë frikë nga Ben Ali dhe oborri i tij. Nëse ju thua se je një afërm ose pjesë e oborrit të Ali-së, të gjitha portat i ke të hapura, në hotele të japin dhomat më të mira, parkimet janë falas, kodi rrugor pushon së ekzistuari. Kështu që Tunizia shndërrohet në një fushë loje virtuale. Po të jesh i privilegjuar i Alisë, nuk rrezikon asgjë, mund të bësh atë që dëshiron dhe mund ta përdorësh ligjin si të duash.

Interneti është i bllokuar. Faqet që sipas regjimit përbëjnë rrezik, nuk shfaqen fare nëse i klikon, ose dalin sikur janë jo ekzistuese. Jemi të mërzitur me këtë regjim dhe e dimë të gjithë se Ben Ali ka kërkuar të shesë një ishull tunizian, dëshiron të mbyll shkollën amerikane. Këto histori në rezervimin absolut dhe në censurën totale, tashmë, qarkullojnë në vend. Ne e duam vendin tonë, duam ta ndryshojmë atë, por nuk ka një lëvizje të organizuar që mund ta realizojë. Tribuja është gati, por mungon një udhëheqës që ta çojë përpara.

Korrupsioni, mungesa e ligjit, janë fenomenet kryesore që shumë herë edhe përse e duam vendin tonë, na bëjnë të mendojmë se rruga më e mirë për të shpëtuar nga ky realitet është arratisja dhe braktisja e tij. Megjithatë, ka ardhur momenti që për herë të parë të rebelohemi dhe të hakmerremi kundrejt kësaj familje mbretërore që posedon gjithçka, ta përmbysim këtë sistem aktual që na ka shoqëruar për vite me radhë.

Ben Ali, 20 vjet diktaturë- Janë rreth dhjetë milion tunizianë të dënuar me heshtje. Presidenti Ben Ali nuk e toleron opozitën dhe në mandatin e tij të pestë qeveris

ës

, në pamje të parë, me mbështetjen e popullit. Në fakt, Tunizia demokratike është vetëm një ëndërr, të drejtat e njeriut dhunohen dhe mohohen hapur nëse bien ndesh me interesat dhe pushtetin e Ben Ali-së, disidentët përndiqen dhe shtypen. Ka më shumë se 20 vjet që Zine el-Abidine Ben Ali është në pushtet dhe qeveris. Ka më shumë se 20 vjet që kur kalon eskorta e presidenti trafiku s’postohet dhe bllokohet, rrugët boshatisen plotësisht dhe makina e Ali-së udhëton e vetme e me shpejtësi drejt destinacionit.

Ajo ruhet nga forcat e armatosura, nga agjentët civilë, të cilët vëzhgojnë me kujdes çdo fenomen apo person që mund të ndodhet edhe fare rastësisht aty afër, ku po kalon makina presidenciale. Ben Ali edhe pse në vendin e tij dhe për qytetarët e tij ka më shumë se 20 vjet që është një tiran shtypës, ai gëzon shumë mbështetje në Europë. Me Italinë ka një raport të privilegjuar që nga koha e Kraksizmit (Craxsimo) dhe deri në ditët e sotme.

Në lidhje me situatën aktuale në Tunizi, e cila mbetet shumë e tensionuar, ku mijëra qytetarë kanë dalë në sheshe për shkak të nivelit të lartë të pa punësisë, varfërisë dhe mohimit të drejtave të njeriut, Ben Ali ka bërë komentet e tij. Ai, me paturpësinë më të madhe, në një fjalim që ka mbajtur në televizion, të gjithë protestuesit të përfshirë në trazira i ka quajtur terroristë. Pra, ai është aq shumë mizor dhe tiran, sa edhe qytetarët e thjeshtë që protestojnë për më shumë mirëqenie dhe të drejta i quanin terroristë. Edhe pse situata është mjaft kritike në Tunizi, BE-ja, Franca dhe Italia nuk e kanë dënuar deri tani përdorimin e dhunës.

Shefja e diplomacisë europiane, Catherine Ashton, në veçanti, ka kërkuar lirimin e menjëhershëm të personave të arrestuar, duke vendosur respektimin e të drejtave të njeriut si kusht për përforcuar marrëdhëniet e Tunizisë me BE-në. “I kërkojmë qeverisë lirimin e menjëhershëm të gazetarëve, avokatëve, blogger-ve dhe të personave të tjerë të arrestuar që manifestojnë më mënyrë paqësore në Tunizi”, ka deklaruar zëdhënësja e Ashton, Maja Kocijancik.

Përkeqësohet situata në Tunizi- Revoltat që deri tani po zhvilloheshin në qytetet periferike të Tunizisë, tani po i afrohen kryeqytetit. Është hera e parë që trazirat dhe protestat përfshijnë edhe kryeqytetin, kur qytetarët po përleshen me forcat e rendit. Demonstruesit kanë sulmuar ndërtesat e lagjes së punëtorëve të Ettadhamoun, 15 kilometra larg qendrës së kryeqytetit, duke boshatisur rrugës dyqanet dhe duke i vënë flakës një banke.

Policia ka ndërhyrë duke siguruar edhe mbështetjen e ushtrisë. Sipas dëshmitarëve ka të vdekur dhe të plagosur. Në qendër të sulmeve nga ana e policisë së shtetit është edhe shtypi i lirë. Sipas agjencisë “Reporter pa kufij” ka shumë gazetar të arrestuar. Ky lajm është konfirmuar edhe nga rrjeti televiziv al- Jazeera.

Deri tani, sipas burimeve të opozitës flitet për më shumë se 50 të vdekur; qeveria deri tani ka pranuar se ka 14 viktima. Gjithashtu, flitet edhe për një numër akoma më të madh të plagosurish që gjenden në spital nën vëzhgimin e ushtrisë. Protestat masive kundër regjimit dhe papunësisë në Tunizi kanë filluar nga mesi i muajt dhjetor.

Këtë radhë mesa duket protestuesit, ku pjesa më e madhe e tyre janë të rinj, janë të vendosur ta çojnë aksionin e tyre deri në fund. Ato, tashmë e kanë kuptuar se regjimit diktatorial dhe mizor të Ali-së i ka ardhur fundi dhe vendi ka nevojë për një regjim të ri demokratik.

Rast i ngjashëm është Shqipëria- Ashtu si në Tunizi edhe në Shqipëri mijëra të rinj o sillen vërdallë pa punë nëpër qytete, ose largohen duke emigruar në vendet e europiane. Këtu në Shqipëri, jo vetëm të rinjtë që ndoshta nuk kanë një profesion dhe arsim të mirë, por edhe ato që kanë kryer studime të larta me rezultate edhe të shkëlqyere, mbeten pa punë se vendin e tyre e zënë militantët e rëndomtë të partive politike.

Shumë të rinj e shikojnë të ardhmen e tyre të zezë dhe të pa shpresë. Korrupsioni në vend ka kapur majat më të larta, ku morali politik dhe përgjegjësia ligjore për shumë politikanë kanë humbur kuptimin e vërtetë dhe tashmë nuk janë më në modë.

Ashtu si në Tunizi edhe këtu kemi shumë vite që qeverisemi nga politikan tiran të cilët kanë gllabëruar çdo sferë private dhe publike në vend. Qytetarët për ta janë thjeshtë numra votash dhe asgjë më shumë.

Ashtu si në Tunizi edhe në vendin tonë, mjafton të jesh i afërt ose pjesë e lidershipit drejtues dhe dyert i ke të hapura kudo. Nëse je i afërt i “Ali-ut” tonë, edhe policia të ka frikë, kodi rrugor nuk ka më vlerë për ty, makinën tënde mund ta lësh kudo dhe askush nuk guxon ta prekë me dorë. Nëse je i afërt i “Ali-ut” tonë, ligji për ty nuk ka vlerë më dhe atë mund ta përdorësh si të duash, edhe për tu pasuar duke abuzuar.

Nëse je një qytetar i thjeshtë, je i destinuar të zhytesh në stres, mjerim dhe ndoshta shumë herë edhe jetën mund ta kesh në rrezik, sepse siguria e çdo qytetari nuk përbën më prioritet për lidershipin tonë drejtues. Me ndryshim nga Tunizia, këtu tek ne po ndodhin nga të gjitha, që nga papunësia, korrupsioni edhe në nivele të larta, rritja e çmimeve dhe e varfërisë dhe askush nuk reagon.

Këtu tek ne duket sikur qytetarët e thjeshtë janë të lodhur, të dekurajuar dhe nuk kanë më besim për të ardhmen. Edhe të rinjtë, që janë energjia dhe e ardhmja e vendit, nuk lëvizin më për të kërkuar një jetë më të mirë, për të dërguar despotët dhe të papërgjegjshmit në shtëpi njëherë e përgjithmonë.

Jemi të burgosurit e Regjimit- Ashtu si edhe tunizianët edhe ne shqiptare jemi për vite me radhë të burgosur të regjimit politik, të një klase të papërgjegjshme politike e cila luan mbi interesat tona në shërbim të interesave të saja. Ne jemi të burgosur dhe të izoluar nga një regjimi politik i korruptuar që ka krijuar një sistem oligarkik dhe të pamëshirshëm kundër qytetarëve të thjeshtë.

Jeta jonë çdo ditë e më shumë po bëhet më e varfër dhe e pashpresë ndërsa jeta e politikave tanë çdo ditë kalon bëhet me e pasur, pushteti i tyre rritet në mënyrë absurde duke na zvogëluar të drejtat tona themelore.

Ne po jetojmë një epokë, ku politika është e pamëshirshme kundrejt nesh dhe ne ndjehemi të pafuqishëm përballë saj. Ne sot, për shkak të sistemit që kemi toleruar ndër vite, nuk jemi në gjendje të kemi të ardhmen tonë dhe të fëmijëve tonë në duart tona. Ajo varet nga një grup oligarkësh, të cilët as nuk duan t’ia dinë se ne ekzistojmë dhe se kemi të drejtë të jetojmë me të drejta të respektuara.

Kjo situata ka dy zgjidhje. E para është që opozita aktuale të marr seriozisht kërkesat e qytetarëve dhe t’i udhëheq politikisht për realizimin e tyre. Opozita aktuale duhet të jetë e bindur, se me qytetarët (popullin) nuk bëhet shaka, prandaj ai duhet të respektohet. Së dyti, nëse Opozita nuk është e gatshme të ndërmarr këtë hap, atëherë një gjë të tillë duhet ta bëj vetë shoqëria cilivile. Avokatët, gazetarët, mjekët, ekonomistët, tregtarët... etj duhet të organizohen për të mbrojtur vetën dhe shoqërinë civile nga oligarkët.

Do të preferoja që të ndodhte e para, sepse organizimi i popullit nga opozita, do të thotë se shumë pasoja të padëshiruara që mund të ndodhin mund të shmangin, pasi kjo lloj lëvizje mund të ketë formën e një lëvizje politike demokratike. Ndërsa, po të ndodh lëvizja qytetare pa opozitën, ajo mund të jetë një lëvizje e paorganizuar dhe e pa qartë politikisht dhe për këtë arsye ajo mund të dal nga binarët e demokracisë duke u shendrruar e pakontrolluar dhe e rrezikshme.

Sot dhe këto momente Shqipëria, ka nevojë për lider transformues, i cili i favorizuar edhe nga situata aktuale do të bënte të mundur ndryshimet e mëdha politike. Them kështu, sepse aktualisht nuk shikoj ndonjë lider me cilësi profetike që mund të dal krejt rastësisht nga turma për ta udhëhequr atë drejt demokratizimit të vërtetë.

Një lider i spikatur transformues, që mund të bëjnë të mundur dërgimin e oligarkisë aktuale në shtëpi është kryetari i PS-së, Edi Rama, i cili edhe pse nuk ka cilësi profetike, ai ka energji, forcë dhe vullnet për t’i udhëhequr qytetarët drejt realizimit të kërkesave të tyre imediate politike dhe ekonomike.

Edi Rama duhet të kuptoj, se qytetarët kanë vite që e presin këtë moment, prandaj ai nuk duhet të humb kohë, por duhet menjëherë tu bashkëngjitet atyre, dhe të gjithë së bashke me mjete demokratike të realizojnë alternimin demokratik të pushtetit.

Ne deri tani jemi të burgosur të këtij regjimi. Nëse duhet ta fitojmë lirinë dhe demokracinë e duhur, këtë regjim duhet ta rrëzojnë dhe ta dërgojmë njëherë e përgjithmonë në shtëpi.