Haxhinasto: Serbi-Kosovë, bisedimet vetëm teknike

INTERVISTOI ALBAN DACI

Botuar, date 28.10.2010

Gazeta SHEKULLI

Në këtë intervistë dhënë dje për "Shekulli"-n, ministri i Jashtëm, Edmond Haxhinasto, flet mbi bisedimet Serbi-Kosovë dhe mbi qëndrimin e Tiranës zyrtare në këtë situatë. "Këto bisedime duhet të jenë vetëm teknike dhe duhet të veçohen nga proceset politike të dy vendeve, - tha z.Haxhinasto.

Përshëndetje z. Ministër! Ju falënderoj për mundësinë që më dhatë për t'ju marrë këtë intervistë. Këto ditë po flitet si nga Bashkimi Evropian, nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës si dhe nga shtypi ndërkombëtar, se së shpejti mund të nisin bisedimet mes Kosovës e Serbisë. Prandaj, kam ardhur t'ju intervistoj për të ditur opinionin e Tiranës zyrtare në lidhje me këtë proces diplomatik negociatash..

Z. Ministër fillimisht dua të di nëse Tirana zyrtare ka një opinion zyrtar në lidhje me bisedimet e mundshme mes Kosovës dhe Serbisë? Nëse po, a mund të na e thoni?

Tirana zyrtare e mbështet fillimin e bisedimeve mes Kosovës dhe Serbisë. Këto bisedime duhet të jenë vetëm teknike dhe duhet të veçohen nga proceset politike të dy vendeve. Dëshirojmë që ky proces bisedimesh apo negociatash të jetë shumë teknik dhe të fokusojë vetëm tek jeta e qytetarëve.

Diplomacia e Tiranës ka pasur dhe ka një rol aktiv në lidhje me çdo çështje ndërkombëtare që ka për subjekt Kosovën dhe nënçështjet e saja. Po në bisedimet që mund të zhvillohen mes Kosovës dhe Serbisë a do të ketë Tirana zyrtare një rol aktiv? Nëse po si do të jetë konkretisht?

Sigurisht Republika e Shqipërisë nuk është pjesë e këtyre bisedimeve. Ato do të zhvillohen mes përfaqësuesve të qeverisë së Kosovës dhe të Serbisë nën kujdestarinë e Bashkimit Evropian. Ne presim që të ketë edhe një angazhim amerikan në këtë proces. Republika e Shqipërisë do të ndjekë me vëmendje këtë proces dhe zhvillimet që janë të lidhura me të, por nuk është pjesë e tyre. Ne do të inkurajojmë me qëndrimet tona publike përfaqësuesit e Kosovës që të angazhohen në një proces, që do të jetë mjaft i fokusuar dhe shume konkret.

Si mendoni, cilat duhet të jenë temat që Kosova gjatë bisedimeve të pranojë të diskutojë? E kam fjalën për tema që lidhen me statusin e Kosovës si: Sovraniteti, Kushtetuta dhe Territorialiteti etj.

Këtu mund të bisedohet gjithçka që është në interesat e dy vendeve fqinje. Për shembull një çështje imediate për diskutim duhet të jetë çështja e të zhdukurve. Çështjet e statusit si: sovraniteti dhe kushtetutshmëria nuk janë dhe nuk mund të jenë tema që mund të diskutohen në këto bisedime, sepse këto çështje janë të mbyllura njëherë e përgjithmonë. Kosova është e njohur nga 22 shtete anëtarë të Bashkimit Evropian, është e njohur nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Kanadaja, Australia dhe nga shumë shtete të rëndësishme në Botë

A mendoni se këto bisedime janë të rëndësishme? Nëse po, përse mendoni kështu?

Janë të rëndësishme, sepse Serbia dhe Kosova janë dy vende fqinje, dy vende të pavarura. Këto bisedime janë të rëndësishme, sepse këto dy vende kanë mjaft probleme konkrete që lidhen me jetën e qytetarëve. Këto dy vende kanë një të kaluar mjaft problematike, sepse kanë dalë nga lufta. E thashë edhe më sipër se janë çështjet e të zhdukurve, të dokumentacioneve të ndryshme që kanë të bëjnë me lëvizjen, të targave, të pikave të kalimeve doganore, të infrastrukturës. Të gjitha ato çështje ose probleme që ndikojnë drejtpërdrejt tek jeta e qytetarëve dhe që janë normalisht çështje që mund të zgjidhe mes dy fqinjëve të mirë

A mendoni se ecuria e këtyre bisedimeve do të vendosë faktin se nëse do e njohë ose jo Serbia si shtet të pavarur Kosovën?

Nuk besoj se çështja e njohjes së Kosovës nga Serbia do të jetë objekt i negociatave.

Cila do të jetë e ardhmja e Kosovës dhe Serbisë? A do të vijë një ditë që këto dy vende fqinje do të ndërtojnë marrëdhënie të mira diplomatike të bazuara mbi principin e reciprocitetit..

Jam absolutisht i bindur se kjo do të ndodhë. Qoftë Kosova ashtu edhe Serbia kanë perspektivë të qartë evropiane. Në fakt integrimi i tyre në Bashkimin Evropian është në faza të ndryshme. Unë, e shikoj plotësisht të mundur që edhe Kosova edhe Serbia të bëhen anëtare të Bashkimit Evropian duke filluar nga Kosova me procesin e lëvizjes së lirë në hapësirën chengen dhe tek Serbia për marrjen e statusit të vendit kandidat. Vetë integrimi i këtyre dy vendeve në Bashkimin Evropian do të thotë se këto dy vende do të adaptojnë ato vlera që përfaqëson Bashkimi Evropian, që janë kriteret e Copenhagenit, ato të legjislacionit evropian, reciprocitetit që thoni ju etj. Por, të gjitha këto janë të bazuara edhe mbi disa parime që janë edhe më themelore si: vlerat e paqes, të stabilitetit, zhvillimit dhe të tolerancës në Rajon.

Më duket se Serbia qëllimisht po përpërpiqet që të përjashtojë Shtetet e Bashkuara nga këto bisedime. Mendoj, se Bashkimi Evropian është një organizatë politike ndërkombëtare, që nuk ka akoma një politikë të jashtme të mirë konsoliduar, sepse akoma shtetet kanë në duar sovranitetin. Prandaj, roli i Shteteve të Bashkuara në këto negociata do të ishte vendimtar? A do të marrin pjesë në këto negociata Shtetet e Bashkuara , nëse jo çfarë do të bëjë Tirana zyrtare që t'i implikojë në këtë proces negociatash?

Mendoj se Bashkimi Evropian pas Lisbonës është konsoliduar shumë edhe në lidhje me qëndrimet e politikës së jashtme. Mendoj, se roli i Bashkimit Evropian për Kosovën do të jetë i konsoliduar. Gjithashtu, mendoj se angazhimi i Shteteve të Bashkuara të Amerikës me një formë ose tjetër do të jetë mjaft i rëndësishëm, pasi Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë investuar në mënyrë të jashtëzakonshme në arritjen e statusit aktual të rajonit, të paqes dhe të stabilitetit të tij, si dhe të Kosovës dhe të njohjes së saj si shtet i pavarur. Kështu që është më se e natyrshme që Shtetet e Bashkuara të përfshihen në proces. Garancitë e përfshirjes i kam drejtpërdrejt nga Sekretarja Klinton dhe nga përfaqësues të tjerë shumë të lartë të Departamentit të Shtetit.

Duhet të ketë bisedime Serbi-Kosovë?

Dr. ALBAN DACI

Botuar, date 28.10.2010

Gazeta SHEKULLI

Në arenën ndërkombëtare, sidomos nga Bashkimi Evropian, flitet së shpejti mund të nisin bisedimet Kosovë-Serbi. Deri tani është folur se Serbia dhe Kosova duhet dhe do të hyjnë në bisedime, por asgjë më tepër nuk është në lidhje me këtë argument të rëndësishëm të nivelit ndërkombëtar.

Që nga fillimi i shekullit që lamë mbrapa, le të themi se me nisiativën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës (nga vetë presidenti Willson) u bë kalimi nga diplomacia sekrete (fshehur) përfaqësuar nga pazaret politike në diplomacinë e hapur (publike) të përfaqësuar nga takimet e hapura, nga konferencat ndërkombëtare me dyer të hapura, si dhe për herë të parë filloi të ishte e pranishme edhe media, e cila pasqyronte gjithçka e çdo vendim që merrej.

Pra, sot në fillimin e shekulli të ri, në bazë të së Drejtës Ndërkombëtare, që është në fuqi, të hysh në bisedime me një vend fqinj nuk përbën ndonjë krim, përkundrazi, është një shenjë pozitive që mund të ndikoj në përmirësimin e marrëdhënieve bilaterale, ose multilaterale (kjo varet nga numri i shteteve që përfshihen në bisedime dhe lloj i temave që mund të trajtohen).

Në linja të përgjithshme, çdo lloj forme bisedimi, ose takimi diplomatik, në vetvete mund të ketë një qëllim të mirë, atë të zgjidhjes së një situate të krijuar më parë. Megjithatë, rasti i bisedimeve mes Prishtinës dhe Beogradit, është krejtësisht i ndryshëm nga normalja dhe e përgjithshme.

Këto bisedime, duke pasur parasysh edhe se të dyja palët janë shumë të rezervuara dhe se nuk japin asnjë informacion, mund të kenë disa veçanti. E para, këta bisedime mund të bëjnë pjesë tek diplomacia e vjetër e llojit sekret dhe do të jenë të mbyllura për qytetarët e të dyja vendeve. E dyta, të dyja vendet nuk flasin për këtë argument, sepse nuk kanë realizuar atë që quhet A-ja diplomacisë, që do të thotë se nuk kanë një agjendë fillestare me të cilën do të hyhet në bisedime. E treta, pala e Prishtinës është e papërgatitur për nga ana profesionale për të hyrë në këto bisedime dhe për këtë arsye nuk din ç’të thotë.

Për sa i përket pikës së parë, kemi të bëjmë me një rast, ndoshta, unik në llojin e marrëdhënieve ndërkombëtare. Them kështu, duke pasur parasysh faktin se jemi në 2010, dhe ne këtë moment kohor, duke u nisur edhe nga fakti se Kosova pretendon të jetë vend demokratik. Kështu, çdo aksion i diplomacisë së shtetit të Kosovës që ka të bëjë me interesat e përgjithshme kombëtare, duhet të jetë transparent dhe i hapur për publikun. Shtetet demokratike, të paktën sipas “Teorisë së Paqes Demokratike”, duhet të bëjë bëjnë publik tek qytetarët çdo vendim dhe aksion të ndërmarr në nivel ndërkombëtar, si dhe duhet të marrin konsensusin e tyre në lidhje me vazhdimin e më tejshëm të tilla aksioneve ose vendimeve.

Unë, jam i sigurt se politikanët dhe liderët e shtetit të Kosovës janë në dijeni të asaj se çfarë të do të bisedohet me serbët. Gjithashtu, besoj se në dijeni janë dhe liderët e Bashkimit Evropian dhe të Shteteve te Bashkuara. Ata, që duhet të jenë të parët në dijeni, por që nuk janë në të vërtetë, sepse vendos në tavolinë fati i tyre dhe duhet të jenë qytetarët e Kosovës, të cilët luftuan për vendin e tyre. Nuk ka ndodhur, të paktën kohët e fundit, në asnjë vend demokratik, që qeveria të jetë në prag bisedimesh të nivelit ndërkombëtar dhe që qytetarët të mos dinë asgjë se për çfarë do të bëhet fjalë.

Nga e ana e qeverisë së Kosovës, flitet se do të ketë vetëm bisedime të nivelit teknik. Fjala “teknike” është aq shumë e gjerë aq sa janë edhe vetë teoritë e marrëdhënieve ndërkombëtare. Në diplomacinë e sotme, çdo lloj takimi diplomatik dy palësh, ose shumë palësh konsiderohet teknik. Çdo të thotë teknik? Teknik do të thotë që në një takim diplomatik, në një konferencë diplomatike ose në çdo lloj forme takimi ndërkombëtar mes shteteve, përfaqësues do të jenë teknikët e fushës për çfarë do të bisedohet. Për shembull, nëse do të diskutohet për bujqësinë do të marrin pjesë ministrat e bujqësisë e kështu me radhë.

Kam qenë dhe jam i mendimit se Kosova dhe Serbia duhet jo vetëm të hyjnë në bisedime, por edhe duhet të krijojnë marrëdhënie diplomatike dypalëshe. Kjo, sigurisht, duhet të ndodh me një kusht, që të dyja vendet të ulen në bisedime si dy shtete të pavarura, të barabarta,sepse diplomacia bashkëkohore pranon barazinë e shteteve si subjekte të së Drejtës Ndërkombëtare, pavarësisht madhësisë dhe fuqisë) për të krijuar brenda hapësirave të pranueshme marrëdhënie reciproke të fqinjësisë së mirë.

Gjithashtu, Kosova nuk duhet të ulet në bisedime pa praninë e Shteteve të Bashkuara, pa praninë e përfaqësuesve të lartë të Bashkimit Evropian dhe pa praninë e ish UÇK (përfaqësues të së cilës sot janë liderë të rëndësishëm politikë në Kosovë). Autoritetet serbe po përpiqen me çdo kusht që të hyjnë në bisedime me palën kosovare, duke pasur si ndërmjetësues vetëm përfaqësuesit e Bashkimit Evropian. Këtë gjë nuk duhet ta lejoi pala kosovare. Jo se jam kundër përfaqësuesve të Bashkimit Evropian, por duke u nisur nga fakte se Bashkimi Evropian akoma nuk ka një politikë të mirëfilltë të jashtme, sepse në këtë organizim shtetet anëtare kanë në dorë një sovranitet të fortë dhe për rrjedhojë politikat janë të ndryshme dhe jo koherente, mendoj se roli i SHBA-së do të ishte vendimtar.

Pavarësisht formatit të bisedimeve një rol mjaft të rëndësishëm dhe aktiv duhet të luaj edhe diplomacia e Tiranës. Kjo diplomaci mund ta luaj rolin e saj edhe në mënyrë të drejtpërdrejt, duke qenë e pranishme në tavolinën e bisedimeve. Shqipëria mund ta luaj rolin e saj edhe në mënyrë jo të drejtpërdrejt, duke i dhënë palës kosovare këshilla teknike dhe diplomatike dhe duke bërë një fushatë aktive në mbështetje të palës kosovare në arenën ndërkombëtare.

Gjithashtu, në këto momente Kosova ndodhet në krizë politike, e cila mund të zgjidhet me realizimin e zgjedhjeve të menjëhershme. Për këtë arsye, mendoj se duhet të presim zgjidhjen e situatës së brendshme politike dhe pastaj fillimin e bisedimeve me Serbinë.

Pavarësisht se kush mund të dal fitues nga zgjedhjet e parakohshme kosovare (nëse do të ndodhin), ish përfaqësuesit e UÇK-së, që sot janë në politikë, duhet të jenë pjesë e delegacionit për bisedime.

Në lidhje me bisedimet, Kosova duhet të krijojë një delegacion kombëtar, në gjirin e tij duhet të jenë liderët më të rëndësishëm të politikës kosovare, pavarësisht faktit se kush është në pozitë dhe kush është në opozitë; duhet të ketë në gjirin e saj edhe përfaqësues të lartë të botës akademike (specialist të njohur të së Drejtës Ndërkombëtare), përfaqësues nga bota e kulturës, e shkencës etj.

Vetëm pasi të ketë realizuar një delegacion të tillë kombëtar, pasi të jetë konsultuar me SHBA-në dhe Bashkimin e Evropian për temat që do të hidhen ne tavolinë dhe pasi të hartuar një agjendë diplomatike, atëherë Kosova mund të hyjë në bisedime me Serbinë.

Pra, Kosova duhet të përgatitet dhe të jetë e gatshme të jap argumente dhe mendime për çdo do gjë do dhe do të thuhet. Gjithashtu, pala kosovare duhet të jetë e vendosur që të thotë jo dhe të mos hyjë në bisedime me Serbinë për çdo argument që cenon sovranitetin, Kushtetutën dhe territorin e saj.

Romët, një realitet i pamohueshëm në Evropë

Dr. Alban Daci

Botuar, 26 tetor 2010

Gazeta SHEKULLI

Borgjezia progresiste evropiane e 900-ës shkruante libra të mrekullueshëm për nomadët, si për shembull, për rapsodistin svicerian Cendrars (Adelphi).

Është për t'u theksuar se në atë periudhë kohore, ciganët në Evropë (romët) kishin më shumë mundësi punësimi dhe për rrjedhojë ushtronin më shumë profesione (me saktë zanate). Cendrars shkruante: "romët janë veteriner, shërues, zbutës kafshës dhe shpendësh, kovaçë, hajdutë, kontrabandistë etj."

Për romët, ose ciganët, le të themi, se gjithmonë është folur, sepse ato që nga viti 1400 kanë filluar të ekzistojnë dhe të jenë të pranishëm në kontinentin evropian si qytetarë apo banues të tij.

Megjithatë, ato, që nga origjina e ardhjes së tyre dhe deri më sot, gjithmonë, janë trajtuar si të huajt e Evropës, si të ndryshëm nga ne, si të përjashtuar.

Pak është folur, ose për mos thënë fare, për gjenocidin që ka bërë Gjermania naziste kundër romëve. Në vitin 1929, në Munih, lindi "Zyra qendrore e luftës kundër romëve në Gjermani". Kjo zyrë kishte për detyrë të skedonte të gjithë romët që jetonin në Gjermani.

Në vitin 1933, romët u privuan nga çdo e drejtë dhe menjëherë kundër tyre filluan operacionet e pastrimit dhe me mbarimin e Luftës së Dytë numri i tyre që u ekzekutuan arriti në gjysmë milioni.

Sot, sipas statistikave nacionale të shteteve dhe atyre të Bashkimit Evropian, mendohet se në Evropë ka rreth 10-12 milionë romë, të cilët janë të shpërndarë me proporcione të ndryshme në të gjitha shtetet e kontinentit.

Pra, në Evropë, romët nuk janë pak, por rreth 12 milionë, të cilët as nuk mund t'i lësh në harresë, as nuk mund të mendosh sikur nuk ekzistojnë dhe as nuk mund të mendosh t'i heqësh qafe, thjeshtë duke i larguar nga vendi (shteti yt).

Ciganët, ose romët, janë minoriteti më i madh panevropian. Ata janë të pranishëm në të gjitha shtetet anëtare të Këshillit Evropian. Historia kulturore e tyre bën pjesë në historinë kulturore evropiane, sepse, siç thamë më sipër, ata ndodhen mes nesh, në Evropën tonë që nga 1400 dhe nuk mund të mendohet dhe as të konceptohet se ata, kanë jetuar krejtësisht të izoluar nga kultura e përgjithshme evropiane.

Megjithatë, perceptimi i përgjithshëm për ta është shumë i ndryshëm. Edhe në vendet ku ciganët jetojnë prej shekujsh, janë shpesh të konsideruar nga shumica e popullsisë si të "tjerë", të huaj në vendin e tyre të origjinës.

Në vitin 2006, ish-Komisioneri për të Drejtat e Njeriut të Këshillit Evropian në "Raportin Final mbi situatën e të drejtave Evropiane të Romëve" shkruante: "... Jeta e ciganit ka qenë e karakterizuar nga izolimi...

Në pjesën më të madhe të vendeve që kam vizituar kam parë se ciganët përballen me pengesa të forta për të ushtruar të drejtat e tyre themelore, mbi të gjitha, me të drejtat që kanë të bëjnë me shëndetin, strehimin, edukimin dhe punësimin. Gjithashtu, shpesh ato janë shumë më të goditur nga varfëria sesa të tjerët.

Diskriminimi dhe racizmi, që mund të plasin në akte dhune, qëndrojnë një problem i rëndë në të gjithë kontinentin dhe ndërtojnë një pengesë të madhe për plotësimin e plotë të të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut..."

65% e romëve në Romani dhe 45% në Bullgari jetojnë në vendstrehime që nuk kanë as ujë dhe as energji elektrike. Në bazë të studimit të UNDP-së, të realizuar në fund të vitit 2001, mbi 80% e romëve në Bullgari, Hungari, Romani dhe Sllovaki kanë të ardhura poshtë cakut të varfërisë. I njëjti studim demonstron se rreth 45% e romëve në Hungari dhe Sllovaki nuk disponojnë shërbime minimale shëndetësore.

Në 2003, në Sllovaki, mbi 80% e romëve në moshë pune nuk ishte futur zyrtarisht në botën e punës. Gjithashtu, në Gjermani, gjatë vitit 2003, vetëm gjysma e fëmijëve romë kishin shkuar në shkollë dhe 80% e tyre frekuentonin shkollat e specializuara.

Sot, mund të themi se ekziston problemi rom në Evropë. Ky problem ekziston jo për faktin se pse romët ekzistojnë dhe jetojnë mes nesh, por për faktin se ne i kemi pas harruar ata dhe vetëm tani po kujtohemi, se edhe ata ekzistojnë mes nesh. Evropa i ka pas izoluar romët në botën e tyre mesjetare dhe nuk i ka integruar në jetën e përditshme dhe në evoluimin e saj me kohën.

Romët, jo vetëm kanë ekzistuar dhe ekzistojnë, por ato nuk janë vetëm një problem për ne, por edhe për vetën e tyre. Romët duam, apo nuk duam, jetojnë me ne, i kemi komshinj, bashkudhëtarë, shokë, miq etj. Kudo, në Evropë, ke romë; në çdo qytet, në çdo rrugë dhe kudo.

Problemi rom nuk mund të zgjidhet në Evropë me politika të njëanshme shtetërore, por me një politikë të përbashkët dhe të vetme evropiane. Bashkimi Evropian, jo vetëm për rastin e romëve, por për edhe për raste të tjera të ngjashme, që kanë të bëjnë me emigracionin nuk është në gjendje të ofroi zgjidhje pozitive, sepse nuk ka një politikë të mirartikuluar për ta vënë në zbatim.

Politika e Francës, që është në zbatim kohët e fundit, për dëbimin e romëve nga vendi i saj, jo vetëm nuk e zgjidh këtë problem, por shkel hapur edhe të Drejtat Evropiane të Njeriut. Franca, shtetet e tjera, si dhe vetë Bashkimi Evropian si institucion ndërkombëtar, duhet të fillojnë të investojnë për integrimin e romëve në shoqëri. Një mënyrë për ta realizuar këtë është bashkëpunimi i institucioneve shtetërore dhe mbishtetërore me romët.

Në rrethinat e Parisit janë krijuar kampe për 500 vetë gjatë një periudhe 10-vjeçare (realisht do të duheshin për 6 ose 8 mijë persona). Megjithatë, pjesa më e madhe e romëve jeton në shtëpitë popullore, ose në lagjet e vjetra të Parisit dhe paguajnë qiranë, dritat dhe ujin.

Arifi, një rom nga Kosova, por që prej vitesh jeton në Paris, tregon për një të përditshme franceze: "ne, romët, jemi të përgjegjshëm, jetojmë në qendra të banuara, bëjmë punë të ndryshme si gomistë, transportues të vegjël, pastrues dhe firmosim një pakt, sipas të cilit fëmijët janë të detyruar të shkojnë në shkollë dhe e kanë të ndaluar të kërkojnë lëmoshë.

Nëse jemi të papunë, kemi asistencën sociale (sussidio). Sigurisht, kush gabon, vjedh, kush nuk çon fëmijët në shkollë, përjashtohet nga Franca. Për këtë jemi pikërisht ne të parët që jemi dakord.

Në Tiranë? Romët i gjen fare lehtë. Qoftë edhe duke ecur në këmbë në cilëndo rrugë të kryeqytetit. Mili, është 48 vjeç, ka dy vajza. Ajo pastron rrugët e Tiranës dhe paguhet 18 mijë lekë të reja në muaj. Bashkëshorti i saj ka vite që ka vdekur, sepse kishte qenë shumë i madh në moshë se ajo. Gjatë kohës që bisedoja me të, pinte duhan pa pushim. E ka nisur duhanin që kur ka qenë 16 vjeç.

"E kam nisur nga mërzia, nuk kisha bukë të haja as ndonjë vend pune ku të punoja...". Vajzat e saj sapo kanë mbaruar gjimnazin. "Janë pa punë, nuk ka punë...", - thotë Mili. E pyeta: nëse kishte shok apo shoqe jo rome dhe çfarë raporti kishte me ta... "Kam shumë miq jo romë dhe me ta ia kaloj shumë mirë. Jo, jo... Nuk ndjehem e diskriminuar..."

Po çfarë mendon një si Mili për liberalizimin e vizave. Çfarë do të bënte nëse vizat do të hiqen. Mili thotë: "Po si mund të shkoj unë në Evropë... Kam të afërm, kam vite pa i parë, por unë lexova në gazetë që duhet të kem para në bankë si garanci për të qëndruar në Evropë. Ku t'i gjej unë paratë..."

Mili thotë se do të ndihej mirë po të kishte ca kushte më shumë këtu. "Se çdo gjë mund të më ndodhë, mund të më shtypin edhe makinat dhe askush nuk do t'ia di për mua..."

Problemi rom ekziston në Evropë prej shekujsh dhe dekadash, por, nëse nuk ndërhyhet për integrimin e tyre dhe jo për përjashtimin e tyre në shoqëri, ky do të jetë vetëm fillimi i një situate të vështirë që mund të ketë edhe pasoja krejt të paparashikuara.

Prandaj, shtetet evropiane përfshi edhe Shqipërinë, kanë vetëm një rrugë: bashkëpunim në nivel kombëtar e ndërkombëtar, si dhe me shoqërinë rome për t'i integruar dhe për t'i bërë të ndjehen një lloj si ne "të tjerët".

MESDHEU DHE EVROPA

Selia, ku takohen civilizimet e mëdha kulturore dhe historike

MESDHEU DHE EVROPA

Nga DR. ALBAN DACI

Botuar, date 21 tetor 2010

Tirana Observer

Çfarë është Mesdheu? Mesdheu është një hapësirë me shumë gjera së bashku. Nuk është vetëm një det, por një seri detesh, që janë vendosur në formë hallkash njëri pas tjetrit. Mesdheu është një seri civilizimesh që janë në kufij me njeri-tjetrin dhe herë - herë mbivendosen mbi njëri-tjetrin. Mesdheu është vendi fantastik, me peisazhe të bukura, ku herë janë të ngjashme dhe disa herë të tjera janë krejt të ndryshme. Mesdheu është bota e botërave, për shkak të së kaluarës së përbashkët, si dhe për shkak të karakteristikave të veçanta të secilit vend të kësaj hapësire gjeografike, për të cilën, mund të themi, se është botë në vete.

Mesdheu, që nga e kaluara e largët e tij, është një realitet sa i bukur aq edhe misterioz, sepse kjo hapësirë, le të themi e mbyllur gjeografikisht (e kam fjalën një det të madh, pothuajse të mbyllur) ka qenë dhe vazhdon të jetë krejtësisht e hapur nga ana kulturore, sepse këtu kalonte “Rruga e famshme e mëndafshit”, këtu kryqëzoheshin rrugët e kripës, vajrave, parfumeve (erëzave), të armëve, të diturisë.
Pra, në të kaluarën e tij, për shkak të pozicionit strategjik, sepse kryqëzoheshin shumë rrugë të rëndësishme tregtare, Mesdheu është konceptuar si një hapësirë e përbashkët e popujve që e rrethonin atë.
Mesdheu nuk ka qenë asnjëherë thjeshtë një det që ndan Evropën nga Lindja dhe nga Afrika. Gjithmonë, ai, është konsideruar një det që ka bashkuar rreth vetes popuj dhe kultura të ndryshme, shkretëtira dhe qytete, civilizime tradicionale dhe civilizime moderne, qytetet gjithmonë më moderne me qytetet të bazuar tek e kaluara e tyre, e cila jo rrallë herë ka qenë e mbushur me rivalitete dhe konflikte ndërveti.

Megjithatë, para së gjithash, Mesdheu është djepi i civilizimit (ose më saktë i civilizimeve)!. Ai është deti që ka krijuar civilizime, që i ka bashkuar dhe i ka ndarë, që i ka parë si dëshmitar i kohës në raporte të mira dhe të këqija dhe në konflikte të egra. Në Mesdhe janë lindur dhe zhvilluar kulturat e mëdha që kanë dizenjuar identitetin e Evropës dhe të Vendeve të Afrikës së Veriut. Në këto toka ka gjetur forcën principi i një Zoti të vetëm, që bashkon të ndryshmit, kundërshtarët … në një Zot të aftë për të bashkuar ndjesitë e ndryshme arabe, hebraike, të krishtera: një Zot që mund të bënte të mundur mbretërimin e rregullit dhe të drejtësisë në Botë.
Pikërisht në brigjet e këtij deti (tek popujt që e rrethojnë atë), lindi filozofia, lindi Polisi (komunitet-shteti) dhe sistemet e para politike që konsoliduan dhe përcaktuan shumë civilizime politike.
Dialogu dhe konflikti, paqja dhe lufta, kanë bërë historinë e Mesdheut, ku janë përleshur ndër shekuj civilizime, kultura, ide, forca dhe popuj…Edhe sot, e kam fjalën për shekullin që sapo lamë mbrapa dhe për këtë që sapo kemi filluar, ujërat e këtij deti ka qenë gjithmonë të trazuara dhe të përgjakura nga konflikte të ndryshme të armatosura.
Për këtë arsye, duke mësuar nga gabimet e të kaluarës, shtete evropiane mesdhetare vendosën të krijonin “Evropën e Bashkuara”, e cila do të kishte për qëllim të bashkonte popuj dhe shtete, falë interesave të bashkëpunimit ekonomik dhe më vonë atij politik, për të jetuar në paqe dhe prosperitet. Pra, të kujtojmë faktin, se pikërisht Mesdheu ishte pikërisht vendi, ku u ideua dhe u themelua ai që sot jemi mësuar ta quajmë Bashkimi Evropian. Kemi këtu parasysh Traktatin e Parisit që themeloi Komunitetin Evropian të Karbonit dhe Çelikut (1951), atë të Romës në 1957, që themeloj Komunitetin Ekonomik Evropian dhe Komunitetin Evropian të Energjisë Atomike, në vitin 1993 Traktati që themeloi Bashkimin Evropian, në vitin 1995 Procesi i Barcelonës që është edhe hapi i parë për Bashkimin Evropian. Pra, le të themi, se Konferencat kryesore dhe më të rëndësishmet për krijimin e Bashkimit Evropian janë marrë pikërisht tek vendet dhe nga vendet mesdhetare, si Franca dhe Italia.
Duke pasur parasysh faktin se këto dy vende ishin vende mesdhetare dhe që ishin mësuar me një realitet (të ndryshëm dhe miks popujsh dhe civilizimesh), u munduan dhe që baza e Bashkimit Evropian të ishte toleranca dhe respektimi i identiteteve kombëtare.
Sot, Bashkimi Evropian, një ndër shtyllat kryesore të tij ka ruajtjen dhe vlerësimin e diversiteteve edhe përmes mbrojtjes së minoriteteve, këtë të fundit e vlerëson si një faktor pozitiv, përderisa presupozon një perspektivë pluraliste, në respektimin e autonomive individuale dhe kolektive, duke konfirmuar, në fund, principin demokratik mbi të cilin është themeluar vetë Bashkimi Evropian.
Neni që sanksionon se “Bashkimi Evropian respekton identitet kombëtare” është neni 6 pika 3 e Traktatit të Bashkimit, sipas të cilit “Bashkimi Evropian respekton identitetet kombëtare” të pikërisht të shteteve anëtare. Kjo normë themelon dimensionin e brendshëm të aksionit evropian, i cili preokupohet për të krijuar një nënshtetësi evropiane aktive, të cilët mund ta gëzojnë jo vetëm qytetarët e Bashkimit Evropian, por edhe personat që jetojnë në mënyrë të përhershme ose të përkohshme në Bashkimin Evropian. Mbi të njëjtën rendësi është edhe principi sipas të cilit Bashkimi Evropian bazohet mbi respektin e te drejtave të personave ( neni 6, pika. 1, TUE).
Gjithashtu, sot vendet e Bashkimit Evropian, po përpiqen që në Mesdhe të fitoi paqja, dialogu dhe bashkëpunimi mes popujve duke luftuar me mjete demokratike konfliktin, përleshjet, tensionet. Paqja në Mesdhe nuk mund të arrihet vetëm mes vendeve anëtare të Bashkimit Evropian, por mes të gjithë popujve që lagen nga ky det. Prandaj, paqja, stabiliteti dhe siguria në këtë rajon nuk janë të mundura pa u realizuar një dialog real mes kulturave dhe popujve që e banojnë ndër shekuj këtë zonë.
Nuk është e mundur të krijohet paqja pa dialog.
Nuk është e mundur të kesh demokraci pa dialog.
Nuk është e mundur respektimi i personit pa dialog.
Nuk është i mundur zhvillimi pa dialog.
Sot, mund të themi me bindje të plotë, se janë kushtet për dialog në Mesdhe. Do të jenë kushtet derisa Mesdheu do të rimarr rolin historik në nivel evropian, ashtu edhe botëror. Konferenca Euro-Mesdhetare, në vitin 1995 e zhvilluar në Barcelonë, ka shënuar fillimin e partneritetit euro-mesdhetar. Një proces i lindur mbi bazën e marrëdhënieve politike, ekonomike dhe shoqërore mes 15 Vendeve të Bashkimit Evropian dhe 12 Vendeve të brigjeve jugore të Mesdheut.

Një iniciativë ambicioze me tri objektiva të mëdha.
Përcaktimi i një hapësire të përbashkët me Paqe dhe stabilitet përmes riforcimit të dialogut politik dhe të sigurisë;
Krijimi i një zone me prosperitet përmes një partneriteti ekonomik dhe financiar të finalizuar me një zonë të përbashkët të shkëmbimit të lirë tregtar; afrimi i popujve përmes një partneriteti social, kulturor dhe njerëzor, duke finalizua mirëkuptimin mes kulturave dhe shkëmbimet sociale mes civilizimeve.
Për bërjen e këtij materiali, mora shkak nga deklaratat e deputetit holandez se Shqipëria duhet të dal nga Lidhja e Vendeve islamike, pastaj t’i hapet rruga per Integrim Evropian. Unë, e kuptoj këtë holandez në rolin e një qytetari që jeton larg nga “Bota Mesdhetare”, por atë nuk mund ta kuptoj si qytetar të Bashkimit Evropian. Siç thamë më sipër, vetë Bashkimi Evropian me Traktatin e tij Themelues e ka sanksionuar respektimin e identiteteve kombëtare.
Ashtu si shumë element të tjerë të rëndësishëm, feja është element i rëndësishëm i identitetit kombëtar të një kombi. Prandaj, jo vetëm që Shqipëria nuk duhet të diskriminohet për faktin se ka një popullsi me shumicë myslimane, por që vetë Evropa e Bashkuar duhet të dialogojë me të gjitha civilizimet dhe popujt që banojnë hapësirën mesdhetare për të garantuar paqen, stabilitetin, sigurinë dhe prosperitetin.
Evropa duhet të kaloj sot kufijtë e saj tradicional për t’u zgjeruar gjithmonë e më mirë në një botë globale, ajo duhet ta shikoj Mesdheun si një seli ku takohen civilizimet e mëdha kulturore dhe historike. Evropa, tashmë mund të themi se ka një politike mesdhetare, por atë duhet ta zhvilloj duke bërë protagonist të linjës së parë vetë vendet e Mesdheut. Vetëm ballafaqimi i drejtpërdrejt i kulturave do të bënte të mundur rritjen e interlekutorëve dhe do ta bënte më të lehtë politikën evropiane sidomos sot në erën e globalizimit.

PËRVEÇMËRIA DHE TRADITA ATDHETARE E PATRIOTIKE E FISIT CANI TË DIBRËS

PËRVEÇMËRIA DHE TRADITA ATDHETARE E PATRIOTIKE
E FISIT CANI TË DIBRËS


NËPËR FAQET E NJË LIBRI TË HISTORIANIT DHE PUBLICISTIT FATOS DACI



Nga Dr. ALBAN DACI

Më datën 17 tetor 2010, në sallën e Muzeut Historik Kombëtar, në Tiranë, të mbushur plot me intelektualë, krijues, politikanë e miq të librit nga Dibra, Luma, Mirdita, Lezha, Kurveleshi e Tepelena, u përurua libri më i fundit i autorit shumë të njohur dibranë, z.Fatos Daci- kryetar i Unionit të Krijuesve Dibranë, i titulluar “Burrat e kullës së Canit”.

Rreth vlerave historike e letrare të librit “Burrat e kullës së Canit” folën Mehmet Hasani- nënkryetar i Unionit të Krijuesve Dibranë dhe korrektor i librit, Isa Halilaj-studiues e historian me emër nga Kukësi, poeti Rustem Braha etj. Vlerësime e konsiderata të larta dhanë në diskutimet e tyre edhe publicisti e politikani Namik Dokle, përfaqësuesi i Shoqatës Mbarëkombëtare “Ali Pashë Tepelena”- z. Servet Tartari, Dr. Islam Cani-kryetar i Shoqatës së Konsumatorit Shqiptar, Mehdi Dervishi, Zef Rrozhani-gazetar e publicist i vjetër, Mevlud Buci-poet e studiues etj.

Historiani, shkrimtari e publicisti Fatos Daci, me një përvojë të gjatë 40-vjeçare në fushën e publicistikës, krijimit letrar dhe të botimeve, autor i 18 librave me peshë kryesore në historianë e Dibrës, ndër të cilat mund të përmendim: “Enciklopedia e Dibrës”, “Një shekull poezi dibrane”-Antologji e plotë e poezisë dibrane, “Skënderbeu i vërtetë”, “Historia e Arsimit Shqip në Dibër” etj., ka shkruar e botuar deri më tani gjithsej rreth 4000 faqe librash historikë që përfshijnë historinë 8000 - vjeçare të jetës njerëzore në Dibër, ka bashkëpunuar në mënyrë të suksesshme me pothuajse të gjithë gazetat ditore shqiptare me artikuj studimorë e problemorë; duke qenë njëkohësisht edhe botues e kryeredaktor i Gazetës “Dibra”.

Ndërkohë, vetëm në këtë vit, ka organizuar 6 takime publike me një pjesëmarrje të gjerë qytetare, tre nga të cilët janë mbajtur në sallën e Muzeut Historik Kombëtar në Tiranë, ku kam qenë edhe unë i pranishëm, një në Qendrën për Kulturë të qytetit të Dibrës së Madhe, një në Pallatin e Kulturës “Haki Stërmilli” të qytetit të Peshkopisë dhe një në Sinë të Dibrës, te Muzeu i Kastriotëve, me rastin e ditëlindjes së Skënderbeut.

Këto aktivitete publike me interes mbarëqytetar, krahas disa emisioneve në radio e televizione të ndryshme, kanë qenë, në vijim e pandërprerje ashtu si dhe vitet e tjera, spektakle të vërteta dhe manifestime të mirëfillta të vlerave atdhetare e patriotike, kulturore e artistike të Dibrës dhe të dibranëve.

Ky autor, këto ditë botoi me sukses edhe librin e tij më të fundit në radhë të titulluar “Burrat e Kullës së Canit”-monografi historiko-letrare kushtuar fisit me shumë emër të Canit, në Zall-Dardhë të Dibrës, që fillesën e ka në fshatin Merskanë dhe pastaj degëzimet e tij i gjen edhe sot në Zall—Dardhë, Shënllesh, Soricë dhe Çidhën, si dhe në Tiranë e rrethinat e saj, Durrës, Krujë etj. ku kanë ngritur vendbanime të reja pas viteve ‘90.

Libri hapet me kapitullin që bën fjalë për vlerat patriotike e atdhetare të Dardhës, kësaj krahine me emër në Dibër e jashtë saj, për burrat dhe trimat dernjanë, të cilët përgjatë 100 viteve (1840 - 1944) janë përleshur me të gjithë pushtuesit e vendit tonë, si: turq, serb, austro-hungarez, malazez, bullgar, italian e gjerman, kudo që ata janë shfaqur, në të katër cepat e trojeve shqiptare. Ndaj, edhe varret e të rënëve nga kjo krahinë, në këto luftëra heroike, i gjen gjithandej dhe në të gjitha kohërat.

Trimat e Dadhës së Dibrës kanë luftuar me pushtuesit huaj në Qafë-Prush, Zhur, Carralevë, Kolesjan, Hot e Grudë, Ulqin e Tivar, Shkodër e Lezhë, Vlorë, Janinë, Dibër të Madhe e Shkup për të mbrojtur tërësinë tokësore të vendit tonë. Këta trima atdhetarë kanë luftuar jo vetëm në një territor shumë të gjerë, por dhe në një hapësirë kohore shekullore, si më 1844 në luftën kundër gjeneralit famëkeq Hajredin Pasha në Gjoricë të Dibrës, më 1879-1881 në deri në Ulqin e Tivar, më 1905-1912 kundër turqve në Dibër e në Lumë, më 1912-1921 kundër serbëve në Dibër, Lumë, Shkodër e Lezhë, më 1914-1918 kundër bullgarëve e austro-hungarezëve, me 1939-1944 kundër italianëve e gjermanëve në formacione të ndryshme të Ushtrisë Nacionalçlirimtare.

Në ballë të kësaj lufte janë formatuar si prijës popullorë edhe burrat e Kullës së Canit, të këtij fisi që shkëlqen si një yll i ndritur në këtë krahinë atdhetare, duke filluar nga Rushit Cani, i cili mobilizoi Reç e Dardhë në luftën kundër Hajredin Pashës, duke vazhduar me Selim Canin-dëshmor i Atdheut, që luftoi kundër austro-hungarezëve dhe u vra prej tyre më 1916 në Lurë, kur ai, edhe pse ishte vetë i arrestuar luftoi të shpëtonte prej duarve të ushtarëve austriakë trimen Havë Kaca e duke ardhur deri tek Ramadan Maliq Cani, një burrë trim e me shumë autoritet në Dardhë e jashtë saj, që luftoi kundër italianëve e gjermanëve.

Faqe pas faqeje të librit shpaloset trimëria e pa shoqe edhe e luftëtarëve trima, si: Ramadan Mustaf Cani, Halim Lika (Cani), Xhafer Avdi Cani, Sulë Cani etj. Në libër janë rreshtuar edhe emrat e të gjithë djemëve të Canit, që luftuan kundër të gjithë pushtuesve të vendit, në Dibër e jashtë saj. Vend në veçantë në libër zë edhe Çeta e Vogël e Dardhës, e përbërë nga trimat Ramadan Maliq Cani, Man Çerpja, Hysen e Selim Sula, Mersim Gjoka e Tahir Ndreu, të cilët, më 1941 luftuan si heronj kundër 200 forcave të milicisë fashiste dhe mercenarëve të tyre dhe fituan mbi ta.

Edhe pushtuesit janë hakmarrë kundër këtij fisi luftarak e patriot. Këtë kullë burrash të Canit armiqtë e kanë djegur dy herë brenda 100 viteve. Herën e parë e dogjën hordhitë e turqve, rreth vitit 1850 dhe herën e dytë e dogjën milicët e mercenarët vendas më 1941. Por kulla, djemtë e burrat e saj rezistuan deri në vetëmohim,nuk u dorëzuan dhe as u mposhtën. Kulla, falë edhe ndihmës e mbështetjes së bashkëvendasve, u rindërtuar dhe u bë më e fortë. Ajo qëndroi me heroizëm përballë tallazeve e rrebesheve të kohës.

Gjithashtu, heroizmi i burrave të këtij fisi luftarak e patriot është e lodhur pa zgjidhmërisht edhe me luftën e trimave të Dardhës, që i mbështeti dhe i pati në krah gjithnjë. Prandaj, pothuajse të gjithë burrat e Dardhës që kanë luftuar e kanë marrë pjesë në të gjithë luftërat kundër pushtuesve emër për emër gjenden në faqet e këtij libri. Pra, libri është hartuar edhe si një kujtesë historike dhe si një homazh për gjithë atdhetarizmin dernjanë, për djemtë dhe bijtë e saj, që ranë si trimat në luftërat për çlirim kombëtar e shoqëror.

Kjo ka ndodhur për faktin se Dardha shquhet për unitetin vëllazëror midis të gjithë fiseve të Dardhës. Është fakt se në Zall-Dardhë për rreth 60 vjet nuk ka asnjë e vrasje e hakmarrje. Ky është një shembull unikal në Shqipëri, që duhet përgjithësuar. Për Zall-Dardhasit vlera e shoqit dhe e komshiut është e madhe dhe jeta e njeriut është e shenjtë. Tradita e Dardhës është një vlerë që duhet marrë si model dhe duhet studiuar.

Dardha, në të gjithë kohërat pa shtet, ose me shtet të lodhur e të dobët, është qeverisur nga të 15 –ët e Dheut, mbi bazën e ligjeve e normave zakonore krahinore të quajtura itifaqe ose besëlidhje. Në këtë 15 –she, në këtë këshill mbarëkrahinor, apo parlament popullor krahinor, bënin pjesë krerët e fiseve kryesore të Dardhës. Ndër to fisi Cani ka qenë anëtar i përhershëm në këtë 15-she, ndryshe nga fiset e tjera, ku njëri e ka marrë e tjetri e ka lënë këtë anëtarësi. Cani nuk e ka lëshuar asnjëherë vendin e tij, deri sa kjo formë vetadministrimi është shuar apo ka humbur vlerat. Edhe ky fakt tregon përveçmërinë e këtij fisi me burra jo vetëm trima, por dhe të mendjes, të kuvendit dhe të besës. Burrat të Canit kanë pasur dhe myhyrin e kryetarit.

Tjetër përveçmëri e këtij fisi është fakti se jo vetëm çdo periudhë historike ai ka pasur përfaqësuar e vet, por se edhe sot ky fis ka bijtë e tij të shquar në fusha të ndryshme. Prandaj, libri ka dhe një kapitull të ndërtuar me portrete individësh të shquar të këtij fisi sojli. Ndër ta mund të përmendim shkencëtarin e politikanin Shkëlqim Cani, Agim Canin- biznesmen e ish -kryetarin i Bashkisë së Kamzës, Njazi Canin-kryetarin e sotëm dhe të tri mandateve rresht të komunës së Zall--Dardhës, Besnik Canin- prokurorin e njohur, juristin Ramadan Selman Cani, biznesmenin Enver Cani etj.

Prandaj, libri faqe më faqe të tij përcjell mesazhe patriotike e atdhetare, mesazhe paqeje e solidariteti brenda fisit dhe ndërmjet fiseve e krahinave, mesazhe këto aq të rëndësishme edhe sot në periudhën e anëtarësive të Shqipërisë në strukturat euroatlantike. Kjo gjë ia rrit dhe më shumë vlerat historike e letrare këtij libri të mirëpritur nga lexuesit jo vetëm dibranë.

Daullet e ekstremizmit serb vazhdojnë të bien pa pushim

Dr. Alban Daci

Botuar, me date 15 tetor 2010

T. Observer

Ndoqa me vëmendje ndeshjen që do të zhvillohej në qytetin tim të Genovës (Them në qytetin timin, se këtu kam kryer studimet universitare e pasuniversitare) mes Italisë dhe Serbisë. Ajo që pashë, në fakt, nuk ishte një ndeshje futbolli që mund të luhej pikërisht në vitin 2010 që po përjetojmë, por ishte një dyndje barbare serbe në kohët moderne.

Unë, nuk habitem aspak me sjelljet që bënë bishat serbe, sepse që kur lindi dhe u zhvilluar teoria e nacionalizmit bashkë me shtetin nacional në fundin e Shtatëqindtës dhe fillimi i Tetëqindtës, mund të them se nacionalizmi serb ka qenë krejtësisht ç’njerëzor dhe i bazuar mbi prova false dhe mitologjike.

Serbët, le të themi, si “barbar” të egër dhe krejtësisht ç’njerëzorë kanë bërë ç’kanë dashur, kur erdhën në rajonin e Ballkanit. Historia e tyre në Ballkan është e lidhur me pushtime, masakra, dëbime dhe akte ç’njerëzore. Kjo është e kaluara e largët dhe e afërt e tyre. Ata, edhe sot mendojnë se janë të vetëm në Ballkan, që i gjithë rajoni është vetëm i tyre dhe se popujt autokton duhet të bëhen skllevër.

Ata, me djegien e flamurit shqiptar në Genova i treguan Evropës dhe Botës, se ato janë të pandreqshmit e kohëve moderne; se vizionet e tyre janë ndalur në Mesjetë. Serbët, e dogjën flamurin tonë, sepse menduan se do të turpëronin një popull të tërë. Ky akt, jo vetëm që nuk na turpëron, por na bën të ndjehemi krenar, sepse “barbarët” janë dhe mbeten të tillë, kurse ne ecin përpara drejt Evropës së Bashkuar.

Kafshët serbe (ose “Le Bestie”) siç, i cilësoj shtypin Italian, treguan edhe njëherë, se për t’u integruar në Evropë nuk ka rëndësi besim fetar që ka një popull, por fakti se nëse ai popull ka kulturë evropiane apo jo. Serbët, janë të krishterë (ortodoks), por ato mbi të gjitha janë mesjetarë me vizionet e tyre dhe për këtë arsye besimi fetar nuk duhet t’i ndihmoj aspak për t’u pranuar në familjen e Evropës së Bashkuar.

Gjithmonë, akademikët dhe intelektualët (sidomos ato që bëjnë pjesë në Lëvizjen Federaliste Evropiane) që kanë projektuar atë që sot ne e quajmë Bashkimi Evropian, janë përpjekur që me aksionet e tyre akademike të argumentojnë, se është shumë e rëndësishme të bëhet edukimi i qytetarit evropian. Pra, nuk mjafton që vetëm të bashkosh disa shtete evropiane për të bërë Evropën e Bashkuar, por ne, mbi të gjitha, duhet të krijojmë qytetarin evropian, i cili në mendjen e tij nuk duhet të ketë ekstremizmin, përjashtimin e “tjetrit”, diskriminimin e tjetrit. Qytetari evropian i Evropës së Bashkuar, duhet të jetë vetëdijshëm që i përket të së njëjtës së kaluar historike dhe duhet të përdor tolerancën dhe reciprocitetin për një të ardhme të përbashkët në paqe dhe prosperitet.

Bishat serbe nuk mund të na përdhosin ne në asnjë vend të botës dhe jo më në qytetin e Genovës, ku një ndër familjet me të nderuar dhe më të respektuar është familja “Durazzo”, me origjinë shqiptare. Kjo familje aristokrate shqiptare, pikërisht në 1389, kur turqit pushtuan Durrësin, ashtu si shumë territore të tjera të Shqipëri,u larguan nga drejt Italisë duke marrë me vete edhe kambanën e qytetit, që të mos binte në duart e pushtuesve.

Ato erdhën në Itali, dhe pabesisht u shitën si skllevër në Republikën Detare të Genovës, por, falë fisnikërisë së tyre, jo vetëm arritën të fitonin lirinë e tyre, por me mençuri dhe punë drejtuan për vite me radhën këtë Republikë. Qyteti i Genovës është i mbushur me rrugë, pallate dhe vila antike që mbajnë emrin “Durazzo” për nder të kësaj familje.

Megjithatë, ne, shqiptarët, nuk mund të krenohemi në qytetin e Genovës vetëm me të kaluarën tonë, por edhe me të tashmen. Në Liguria ka më shumë se 8000 mijë shqiptarë që jetojnë sot, te cilët janë më të suksesshmit në sektorin e sipërmarrjes private, janë më të nderuarit dhe të respektuarit për sjelljen që kanë në shoqëri.

Gjithashtu, të mos harrojmë se në Universitetin e Genovës, studiojnë qindra studentë shqiptarët, të cilët janë më të suksesshmit dhe më të zotët jo vetëm në raport me të huajt, por edhe me vetë italianët. Shumë prej tyre i kanë kryer studimet universitare dhe janë kthyer në Shqipëri, me zellin dhe dëshirën e madhe për të punuar për këtë vend, që të jetë më i zhvilluari ne Rajon.

Prandaj, ne, shqiptarët nuk ndjehemi të turpëruar, se disa “kafshë mesjetarë” dogjën flamurin tonë, i cili, për nga historia është më i vjetri dhe më krenari në Evropë. Ne, shqiptarët, kemi zgjedhur hapjen me Botën dhe e kemi kuptuar shumë mirë globalizimin.

Ndërsa, serbët vazhdojnë t’iu bien daulleve të vjetra të ekstremizmit nacionalist. Ato kanë zgjedhur një vetëvrasje, për sa kohë vazhdojnë të jetojnë të mbyllur dhe të veçuar me botën. Ato janë shumë larg proceseve nëpër të cilat po kalon Evropa dhe Bota.

Koha për ta duket sikur është ndalur në vend numëro. Ato kanë qenë pushtues, barbarë, ekstremistë dhe me sa duket e kanë vendosur të mbeten si të tillë. Kjo është një fitore për ne dhe një vetëvrasje për ata.

Ata, i treguan Evropës sesa mizorë janë dhe se nuk iu intereson fare integrimi evropian. Serbët janë mësuar të bëjnë shkatërrime, dëbime, pushtime dhe masakra ç’njerëzore. Megjithatë, tashmë koha e tyre ka mbaruar, bota tashmë, falë përshtatjes sonë si popull me proceset aktuale politike dhe ekonomike, po rrotullohet dhe do të rrotullohet rreth nesh.

Ne kemi zgjedhur integrimin në Evropë. Po të shikojmë të kaluarën tonë, historinë tonë, këtë e meritojnë plotësisht, sepse tek ne nuk mund të gjesh një rast ku mund të kemi masakruar apo dëbuar një popull tjetër thjeshtë se na bënte hije.

Ne, shqiptarët, si në të kaluarën ashtu dhe në të tashmen, kemi qenë dhe mbeti evropian edhe më tepër se vetë shtetet evropiane, që e themeluan Bashkimin Evropian. Prandaj, ne e meritojmë Integrimin dhe Lëvizjen e lirë. Çdo arsye që mund të dal kundër integrimit tonë në Evropë, është false dhe dashakeqe. Ne jemi të vendosur për të ecur përpara, sepse dielli me rrezet e tij po na rrëfen të ardhmen tonë, e cila është vetëm në Evropë. Ne jemi të pandalshëm për të ecur përpara dhe askush nuk mund të na pengoi. Nuk mund të na pengojnë as daullet e serbëve barbarë, të cilët thjeshtë do të shurdhojnë veshët e tyre për të dëgjuar të drejtën dhe më të mirën.