Dr. Alban Daci Botuar me 31 mars 2009
Gazeta NDRYSHE
Përse zgjedhësi, të mos e harrojmë këtë pikë themelore, jo vetëm ka vështirësi të zgjedh mes kandidatëve ( Sot, faktikisht kandidatët e zgjedhjeve politike dizenjohen jo nga grupe të lira zgjedhësish, që asocohen rastësisht në atë moment, për zgjedhjen e kandidatëve që preferojnë, por bëhet përmes veprave të organizatave preekzistuese, që janë gjithmonë e më shumë autoritare në brendësinë e tyre, të cilat, mund ta themi, që shumë herë i detyrojnë zgjedhësit të zgjedhin ato kandidat që ato kanë zgjedhur për disa kritere dhe për disa arsye, të cilët për masën e zgjedhësve janë krejtësisht misterioz) të propozuar nga partitë, por ka edhe vështirësinë që të mos zgjedh asnjë.
Realisht, zgjedhësi nuk ka asnjë detyrim që të prononcohet për njërin ose tjetrin person që partitë kanë dizenjuar, por mund të shfaq pakënaqësinë e tij kundrejt të gjithëve, duke refuzuar që të jap votën e tij për këdo që është në listë si dhe për vetë listën.
Thuhet se: zgjedhësi duhet të ndjej detyrën e tij për të marr pjesë në zgjedhje dhe, nëse nuk e bën, mungon në detyrën e tij morale. Por, gjithkush është gjykatës i detyrimeve të tija morale. Nëse, kërkohen mjetet për të shtyrë zgjedhësit që të shkojnë të votojnë, duhet të intensifikohet dhe të jetohet më me intensitet jeta politike.
Gjithashtu, duhet të respektohet koncepti se zgjedhësi duhet drejtuar, përderisa vetëm, nuk është në gjendje të parashikoj në interesat e tij, për shembull duke mos qenë në gjendje të kuptoj për mundësinë e pasojat nga mungesa e tij në votim, ose për atë që mund të ndodh në hipotezën e epërsisë së partisë që ka votuar me lehtësi, por pa përgjegjësi.
Dikush mund të pyes ç’është partia e politikës moderne? Ajo është, pa dyshim, një institucion tipik i fazës së zhvillimit të atij tipi urdhri që jemi mësuar ta quajmë "Shteti modern", dhe pra i Shtetit "përfaqësues-zgjedhës".
Faza përfaqësuese-zgjedhëse e Shtetit modern, fillon, siç është e shënuar, nga revolucioni "borgjez" dhe shënon fitoren e Shoqërisë organizative mbi vetë "Shtetin modern".
Instalimi i regjimit përfaqësues-zgjedhës ndërton faktikisht momentin final të konfliktit të gjatë mes Shoqërisë dhe Shtetit, konflikt që kulmon në mënyrë precize me përvetësimin e aparatit shtetëror nga ana e shoqërisë së organizuar, dhe konsekuenca e anulimit dhe pavarësisë së Shtetit.
Eksperienca ditore, faktikisht na mëson se të gjithë interesat, në globalitetin e tyre, shprehen pikërisht përmes partive politike: që partitë politike vlejnë pikërisht përderisa janë shprehje e interesave (pa dallim) të atyre që i ndjekin dhe i formojnë.
Ndarja mes momentit "politik" e momentit ose interesit ekonomik, është e imagjinueshme, nuk përket në realitetin e vërtetë: sepse përmbajta e detyrimit politik është, për natyrën e tij, një përmbajtje "totale": sepse në detyrimin politik kërkohet kënaqësia e gjithë interesave.
Në origjinën e kushtetutës përfaqësuese-zgjedhëse Edmondo Burke- i mendonte partitë si clubs të destinuar për të organizuar dhe artikuluar klasën politike si një minorancë homogjene, e cila gjente në parlamente shprehësinë e tij konkrete dhe ndjehej e legjitimuar në komandën e ekzistencës si raport i përfaqësisë "virtuale" përballë vendit.
Partia politike faktikisht paraqitet- sot ose kurrë- një instrument organizimi të ndjekjes politike si finalitet për luftuar për pushtet mes klasave të ndryshme politike.
Ngritja e përgjithshme e shtresave shoqërore inferiore ka nënshkruar struktura politike në një presion të dyfishtë të hatashëm-nga një anë është rritur shumë numri i atyre që presin në zgjedhjen e tyre politike (dhe pra nga detyrimi politik, nga raporti i besnikërisë dhe në "vazhdim"), kënaqësinë e gjithë atyre kënaqësive themelore; nga ana tjetër është rritur në mënyrë korrespondente numri i atyre që aspirojnë në pozicion pushteti, të bëhen pjesë e klasës politike.
Historikisht, një individ mund të gjendet i lidhur në një pluralitet të "detyrimeve politike". Por, ka të bëj me një pluralitet të rremë, sepse duke qenë detyrim politik- në ndryshim me atë "privat"-një detyrim total, ai është gjithmonë unikal.
Tani, nuk mund të mohohet që- prej shumë kohësh, dhe në mënyrë speciale në eksperiencën politike më të hershme- besnikëria në parti mbizotëron mbi besnikërinë tek Shteti që tashmë është plotësisht formale. Kjo do të thotë se: "detyrimi politik" është vetëm lidhje përmes të cilës i "vetmi" është i lidhur me partinë, që komuniteti "politika"- në kuptimin më të ngushtë- është vetëm partia dhe jo më Shteti.
Por, nëse gjërat qëndrojnë kështu duhet të kërkojmë të kuptojmë se për mes kujt kanaleve partia politike zëvendësohet në Shtet.
Fenomeni që mund të aludojmë në këtë spektër është ai i "Fraksionit administrativ" . Fenomen që ndoshta deri tani nuk është studiuar ashtu siç e meriton as në profilin historik e as në profilin tipologjik.
Sigurisht historianët e administratës publike tashmë janë takuar me këtë eksperiencë: ne dimë, faktikisht, që, në përgjithësi, dukja e personaliteteve dominuese në fushën e administratës publike dhe të qeverisë, është gjithmonë e shoqëruar nga prezenca, përreth personaliteteve të tillë, me instrumente njerëzore të qeverisë dhe të aksionit, të cilët ndërtojnë element të domosdoshëm për suksesin e liderëve të tyre.
Kështu, kush studion veprën, për shembull, e njerëzve të mëdhenj të qeverisë dhe administratës, duhet të marrë parasysh se aksioni i këtyre të mëdhenjve është bërë konkret dhe i dobishëm nga prania në vendet e komandimit, në levat e ekzekutivit- të ndihmësve të besueshëm, ku fati personal varej nga fati dhe suksesi i liderit të tyre dhe sipas nivelit të besnikërisë reciproke që ishte ndërtuar, për të bërë të mundur bashkëpunimin me synim final për të kryer efikasitet teknik.
Nëse fitorja e një partie politike, ndiqet menjëherë nga një vendosje, në vendet vendimtare, me persona që i përkasin ose janë të lidhur po me atë parti, pra ndodh për të premiuar besnikët me avantazhe dhe të ardhura politike (pra për të vënë në jetë finalitetin natyral të detyrimit politik) dhe për të garantuar aksionin pasues të qeverisë nga ana e të njëjtës parti fituese.
Megjithatë, shprehja "Shtet modern" është sinonim dhe ka të njëjtin funksion me Shtetin "sovran" dhe me Shtetin e "së drejtës", sepse ajo që ne thërrasim "Shtet" është vetëm një formë historike, i pajisur me rregulla të pushtetit publik, dhe historianët e kanë përdoru termin "Shtet" për të treguar një rregull që nuk shkon, ose që vetëm në mënyrë të hapur korrespondon (me republikat urbane-kështjellarë të Antikitetit klasik).
Shteti i vërtetë modern, është ai që bën lidhje bazë mes politikës dhe shoqërisë, praktikisht në të gjithë sistemet politike të botës moderne.
Gjithashtu, funksioni i "Shtetit" nuk limitohet vetëm në faktin për të ofruar një kuadër institucional: roli i tij është më i gjerë, sepse pushteti ushtrohet vetëm nëpërmjet Shtetit dhe vetë shteti është finalitet i pushtetit.
Përse zgjedhësi, të mos e harrojmë këtë pikë themelore, jo vetëm ka vështirësi të zgjedh mes kandidatëve ( Sot, faktikisht kandidatët e zgjedhjeve politike dizenjohen jo nga grupe të lira zgjedhësish, që asocohen rastësisht në atë moment, për zgjedhjen e kandidatëve që preferojnë, por bëhet përmes veprave të organizatave preekzistuese, që janë gjithmonë e më shumë autoritare në brendësinë e tyre, të cilat, mund ta themi, që shumë herë i detyrojnë zgjedhësit të zgjedhin ato kandidat që ato kanë zgjedhur për disa kritere dhe për disa arsye, të cilët për masën e zgjedhësve janë krejtësisht misterioz) të propozuar nga partitë, por ka edhe vështirësinë që të mos zgjedh asnjë.
Realisht, zgjedhësi nuk ka asnjë detyrim që të prononcohet për njërin ose tjetrin person që partitë kanë dizenjuar, por mund të shfaq pakënaqësinë e tij kundrejt të gjithëve, duke refuzuar që të jap votën e tij për këdo që është në listë si dhe për vetë listën.
Thuhet se: zgjedhësi duhet të ndjej detyrën e tij për të marr pjesë në zgjedhje dhe, nëse nuk e bën, mungon në detyrën e tij morale. Por, gjithkush është gjykatës i detyrimeve të tija morale. Nëse, kërkohen mjetet për të shtyrë zgjedhësit që të shkojnë të votojnë, duhet të intensifikohet dhe të jetohet më me intensitet jeta politike.
Gjithashtu, duhet të respektohet koncepti se zgjedhësi duhet drejtuar, përderisa vetëm, nuk është në gjendje të parashikoj në interesat e tij, për shembull duke mos qenë në gjendje të kuptoj për mundësinë e pasojat nga mungesa e tij në votim, ose për atë që mund të ndodh në hipotezën e epërsisë së partisë që ka votuar me lehtësi, por pa përgjegjësi.
Dikush mund të pyes ç’është partia e politikës moderne? Ajo është, pa dyshim, një institucion tipik i fazës së zhvillimit të atij tipi urdhri që jemi mësuar ta quajmë "Shteti modern", dhe pra i Shtetit "përfaqësues-zgjedhës".
Faza përfaqësuese-zgjedhëse e Shtetit modern, fillon, siç është e shënuar, nga revolucioni "borgjez" dhe shënon fitoren e Shoqërisë organizative mbi vetë "Shtetin modern".
Instalimi i regjimit përfaqësues-zgjedhës ndërton faktikisht momentin final të konfliktit të gjatë mes Shoqërisë dhe Shtetit, konflikt që kulmon në mënyrë precize me përvetësimin e aparatit shtetëror nga ana e shoqërisë së organizuar, dhe konsekuenca e anulimit dhe pavarësisë së Shtetit.
Eksperienca ditore, faktikisht na mëson se të gjithë interesat, në globalitetin e tyre, shprehen pikërisht përmes partive politike: që partitë politike vlejnë pikërisht përderisa janë shprehje e interesave (pa dallim) të atyre që i ndjekin dhe i formojnë.
Ndarja mes momentit "politik" e momentit ose interesit ekonomik, është e imagjinueshme, nuk përket në realitetin e vërtetë: sepse përmbajta e detyrimit politik është, për natyrën e tij, një përmbajtje "totale": sepse në detyrimin politik kërkohet kënaqësia e gjithë interesave.
Në origjinën e kushtetutës përfaqësuese-zgjedhëse Edmondo Burke- i mendonte partitë si clubs të destinuar për të organizuar dhe artikuluar klasën politike si një minorancë homogjene, e cila gjente në parlamente shprehësinë e tij konkrete dhe ndjehej e legjitimuar në komandën e ekzistencës si raport i përfaqësisë "virtuale" përballë vendit.
Partia politike faktikisht paraqitet- sot ose kurrë- një instrument organizimi të ndjekjes politike si finalitet për luftuar për pushtet mes klasave të ndryshme politike.
Ngritja e përgjithshme e shtresave shoqërore inferiore ka nënshkruar struktura politike në një presion të dyfishtë të hatashëm-nga një anë është rritur shumë numri i atyre që presin në zgjedhjen e tyre politike (dhe pra nga detyrimi politik, nga raporti i besnikërisë dhe në "vazhdim"), kënaqësinë e gjithë atyre kënaqësive themelore; nga ana tjetër është rritur në mënyrë korrespondente numri i atyre që aspirojnë në pozicion pushteti, të bëhen pjesë e klasës politike.
Historikisht, një individ mund të gjendet i lidhur në një pluralitet të "detyrimeve politike". Por, ka të bëj me një pluralitet të rremë, sepse duke qenë detyrim politik- në ndryshim me atë "privat"-një detyrim total, ai është gjithmonë unikal.
Tani, nuk mund të mohohet që- prej shumë kohësh, dhe në mënyrë speciale në eksperiencën politike më të hershme- besnikëria në parti mbizotëron mbi besnikërinë tek Shteti që tashmë është plotësisht formale. Kjo do të thotë se: "detyrimi politik" është vetëm lidhje përmes të cilës i "vetmi" është i lidhur me partinë, që komuniteti "politika"- në kuptimin më të ngushtë- është vetëm partia dhe jo më Shteti.
Por, nëse gjërat qëndrojnë kështu duhet të kërkojmë të kuptojmë se për mes kujt kanaleve partia politike zëvendësohet në Shtet.
Fenomeni që mund të aludojmë në këtë spektër është ai i "Fraksionit administrativ" . Fenomen që ndoshta deri tani nuk është studiuar ashtu siç e meriton as në profilin historik e as në profilin tipologjik.
Sigurisht historianët e administratës publike tashmë janë takuar me këtë eksperiencë: ne dimë, faktikisht, që, në përgjithësi, dukja e personaliteteve dominuese në fushën e administratës publike dhe të qeverisë, është gjithmonë e shoqëruar nga prezenca, përreth personaliteteve të tillë, me instrumente njerëzore të qeverisë dhe të aksionit, të cilët ndërtojnë element të domosdoshëm për suksesin e liderëve të tyre.
Kështu, kush studion veprën, për shembull, e njerëzve të mëdhenj të qeverisë dhe administratës, duhet të marrë parasysh se aksioni i këtyre të mëdhenjve është bërë konkret dhe i dobishëm nga prania në vendet e komandimit, në levat e ekzekutivit- të ndihmësve të besueshëm, ku fati personal varej nga fati dhe suksesi i liderit të tyre dhe sipas nivelit të besnikërisë reciproke që ishte ndërtuar, për të bërë të mundur bashkëpunimin me synim final për të kryer efikasitet teknik.
Nëse fitorja e një partie politike, ndiqet menjëherë nga një vendosje, në vendet vendimtare, me persona që i përkasin ose janë të lidhur po me atë parti, pra ndodh për të premiuar besnikët me avantazhe dhe të ardhura politike (pra për të vënë në jetë finalitetin natyral të detyrimit politik) dhe për të garantuar aksionin pasues të qeverisë nga ana e të njëjtës parti fituese.
Megjithatë, shprehja "Shtet modern" është sinonim dhe ka të njëjtin funksion me Shtetin "sovran" dhe me Shtetin e "së drejtës", sepse ajo që ne thërrasim "Shtet" është vetëm një formë historike, i pajisur me rregulla të pushtetit publik, dhe historianët e kanë përdoru termin "Shtet" për të treguar një rregull që nuk shkon, ose që vetëm në mënyrë të hapur korrespondon (me republikat urbane-kështjellarë të Antikitetit klasik).
Shteti i vërtetë modern, është ai që bën lidhje bazë mes politikës dhe shoqërisë, praktikisht në të gjithë sistemet politike të botës moderne.
Gjithashtu, funksioni i "Shtetit" nuk limitohet vetëm në faktin për të ofruar një kuadër institucional: roli i tij është më i gjerë, sepse pushteti ushtrohet vetëm nëpërmjet Shtetit dhe vetë shteti është finalitet i pushtetit.
