Përkthyer nga Dr. Alban Daci
Joseph de Maistre
Joseph de Maistre lindur në Chambery në 1753, është një ndër protagonistët e parë dhe më të rëndësishëm të rizgjimit të mendimit katolik në fillim të viteve 800. I përshtatur me një përgatitje si juridike dhe filozofike, njohës i letërsisë dhe mendimit neo-platonik, por edhe të problematikave më qendrore të filozofisë moderne si antropologjisë dhe ndjenjës, J. De Maistre zhvillon si teme dominuese kritikën në mentalitetin e iluminizmit dhe efektet e saj në sferën politike dhe sociale.
Sovraniteti i popullit
Populli është sovran, thuhet; i kujt? I Vetës.
Populli është pra nënshtetas. Ka me siguri ndonjë ekuivok nëse jo një gabim, sepse populli që komandon nuk është populli që bindet. Mjafton pra të parashtrojmë se : «populli është sovran», për të pasur sensacionin që ajo ka nevojë për një koment.
Ky koment nuk do të bëhet të paktën në sistemin francez. Populli, do te thuhet, ushtron sovranitetin e tij përmes Përfaqësuesve të tij. Kështu fillohet të kuptohet.
Populli është një sovran që nuk mund të ushtroj sovranitetin e ti. Vetëm ndonjë individ mashkull i këtij populli ka të drejtën e komandimit në turn për një periudhë të caktuar:
Për shembull, nëse supozohen 25 milion njerëz në Francë e 700 si deputet të zgjedhur në çdo dy vjet, kuptohet që nëse këto 25 milion njerëz do të ishin të pavdekshëm, dhe nëse deputetët do të ishin të emëruar në turne, atëherë çdo francez do të gjendej mbret periodikisht pothuajse për çdo 3500 vjet.
Por, nga momenti që, në këtë hapësirë kohe, nuk ndalohet së vdekur herë pas here dhe që nga ana tjetër zgjedhësit janë pronar për të zgjedhur si duan, imagjinata është e frikshme nga numri i mrekullueshëm i mbretërve të dënuar me vdekur pa mbretëruar.
Por, përderisa duhet formuluar seriozisht ky problem, vëzhgojmë para së gjithash gjithçka që, mbi këtë pikë si shumë të tjera, mund të mendohet që nuk është i mirëkuptuar.
Është diskutuar me nxehtësi për të ditur nëse sovraniteti vjen nga Zoti apo nga njerëzit; po nuk di nëse është vëzhguar që të dy parashtrimet janë të vërteta. Është shumë e vërtetë, në një kuptim inferior që sovraniteti është themeluar mbi konsensusin njerëzor, sepse, nëse një popull kushdo qoftë, papritur do të pajtohej për tu mos bindur, sovraniteti do të zhdukej, dhe është e pamundur të imagjinosh vendosjen e një sovraniteti pa imagjinuar një popull që pranon të bindet.
Pra, nëse kundërshtarët e origjinës hyjnore të sovranitetit duan të thonë vetëm këtë, ato kanë të drejtë, e do të ishte e panevojshme të diskutohej.
Duke mos pasur Zoti instrument mbinatyror për të vendosur perandoritë, është e sigurt që gjithçka do të bëhej përmes njerëzve.
Por të thuash se sovraniteti nuk vjen nga Zoti, sepse ai ju duhet njerëzve për ta vendosur, është sikur të themi që ai nuk është krijuesi i njeriut, sepse ne të gjithë kemi një nënë dhe një baba.
Të gjithë deistët e universit do të theksonin padyshim mbi faktin që ai që thyen ligjet i kundërvihet vullnetit hyjnor dhe kthehet fajtor përpara Zotit, sepse është Zoti që ka krijuar njeriun social; dhe meqë ai ka dashur shoqërinë, ai ka dashur edhe sovranitetin dhe ligjet pa të cilat nuk ka aspak shoqëri.
Pra, ligjet vijnë nga Zoti në kuptim se ai don që të jenë ligjet dhe që t’iu binden, dhe prapëseprapë këto ligjin vijnë edhe nga njerëzit, sepse ato janë bërë nga njerëzit.
Kështu sovraniteti vjen nga Zoti, sepse ai është autor i gjithçkaje dhe në veçanti i shoqërisë që nuk mund të ekzistoj.
Megjithatë, në një far kuptimi, vetë ky sovranitet vjen nga njerëzit, përderisa në një mënyrë apo tjetër qeveria është vendosur dhe shpallur nga konsensusi njerëzor.
Pra, partizanët e autoritetit hyjnor nuk mund të mohojnë që vullneti njerëzor luan një rol jo indiferent në vendosjen e qeverive, dhe partizanët e sistemit të kundërt nuk mund të mohojnë që Zoti është për ekselencë në mënyrë të ngritur, autor i qeverive të njëjta.
Duket se këto dy parashtrime: sovraniteti vjen nga Zoti dhe sovraniteti vjen nga njerëzit, nuk kundërshtohen absolutisht, jo më as këto dy të tjerat: ligjet vijnë nga Zoti, dhe ligjet vijnë nga njerëzit. « Unë nuk vij aspak t’iu them se sovraniteti vjen nga Zoti ose nga njerëzit: le të ekzaminojmë solemnisht bashkërisht atë që është hyjnore dhe atë që është njerëzore në sovranitet».
