Greqia nuk mund të na jap leksione mbi të drejtat e njeriut

Dr. Alban Daci
Botuar me date 29 gusht 2010
Gazeta Tirana Observer

Para ca ditësh ndodhi incidenti i Himarës, ku një i ri himarjot me nënshtetësi shqiptare u aksidentua duke udhëtuar me motor me një makinë tjetër dhe për pasoj gjeti vdekjen. Po përdori termin aksident, pasi akoma nuk ka një vendim gjygjsor përfundimtar në lidhje me këtë çështje. I riu që gjeti vdekjen, sipas informacioneve të dhëna deri tani nga mediet, na del se qenka një shtetas shqiptar, por greqisht-folës.
Fakti që ky na qenka greqisht-folës, ose ashtu siç pretendojnë disa për qëllimi të caktuara, bëri që nga një aksident ndoshta krejt i rastësisht të marr dhenë sikur të ishte i qëllimshëm dhe i organizuar. Madje, saqë ndërhyri edhe qeveria greke, e cila kërkoj që personat përgjegjës të vihen para ligjit. Para se ta analizojmë incidentin si një ngjarje të vecantë. Le të merremi pak në lidhje me ndërhyrjet e Greqisë sa herë që ndodh dicka në Shqipëri në lidhje me atë që ajo pretendon se janë minoritet grek.
Gjithkush në Evropë mund të flasë për respektimin e të drejtave të njeriut, kurse Greqia jo. Ajo, nuk mund të flasë, pasi nuk i ka respektuar ndonjëherë që nga koha që ka krijuar shtetin modern në kuptimin e mirëfilltë të fjalës. Le të marrin rastin e emigrantëve shqiptarë, që për një jetë më të mirë kanë emigruar drejt Greqisë. Historitë e tyre janë të gjitha të ngjashme. Nuk ka emigrant shqiptarë që të ketë shkuar në Greqi pa u kapur qoftë edhe njëherë nga ushtria apo policia greke, që të mos ketë bërë të paktën tre ditë burg në kushte mizore. Nuk ka besoj shqiptarë që të mos e ketë provuar drurin e policë apo ushtrisë greke. Nuk ka shqiptarë që të mos ketë provuar ofendime, diskriminime dhe trajtime çnjerëzore qoftë edhe për një herë të vetme.
Greqia është i vetmi vend i Bashkimit Evropian, i cili i detyron emigrantët që të ndryshojnë emrin e tyre dhe të vendosin një emër grek. Nuk ka besoj shqiptarë që ka shkuar në Greqi që përveç emrit Sokol, Arber, Altin, Petrit të ketë edhe një emër të dytë Jorgos, Janis, Petro etj.
Greqia nuk është, se nuk respekton vetëm të drejtat e shqiptarëve që kanë emigruar në Greqi, por ajo nuk respekton as të drejtat e çdo qytetari, i kujtdo shteti qoftë që e ka zgjedhur si vend emigrimi. Greqia, në veçanti gjatë viteve të fundit është bërë një vend shqetësues për Kombet e Bashkuara dhe për Bashkimin Evropian në lidhje me trajtimin e emigrantëve, për respektimin e të drejtave të tyre si dhe për garantimin e statusit të azilantit politikë, kur është e justifikuar me dokumente dhe me prova të tjera të vlefshme.
Sipas rregullores së Dublinit në lidhje me kërkimin e azilit politik, azilkërkuesit duhet të aplikojnë dhe të pretendojnë për këtë status vetëm tek shteti i Bashkimit Evropian që kanë shkelur për herë të parë. Kjo do të thotë se: nëse një iranian ka hyrë për herë të parë në Greqi (shteti i parë i zonës së Bashkimit Evropian) ai duhet të kërkoj azil vetëm tek ky vend. Pra, nëse ky shtetas iranian pasi ka hyrë në Greqi, kërkon dhe arrin të shkoj në mënyrë klandestine në një vend tjetër të Bashkimit Evropian si Italia. Në momentin që kapet nga autoritet e shtetit Italian, atij i refuzohet hyrja si dhe rikthehet përsëri në Greqi.
Një ndër vendet, le të themi më horror në lidhje me trajtimin e emigrantëve apo azilkërkuesve në Greqi është porti i Patrës. Ndër të tjera, në lidhje me situatën dhe kushtet, ku jetojnë këto fatkeq, ka bërë edhe një puntatë të vecantë emisioni i “Le iene” i Mediasetit. Gjatë këtij emisioni u pasqyruar një kamp i improvizuar, ku jetonin emigrantët në kushte të mjerueshme. Nëpër barake, pa ujë, pa drita. Çfarë binte jashtë binte brenda. Pjesa më dramatike ishte fakti: kur këto fatkeq, të cilin kishin kohë që kishin kërkuar statusin e azilantit, por që nuk kishin marrë asnjë përgjigje, përpiqeshin me çdo kusht të largoheshin drejt vendeve të tjera të perëndimore si Italia, Franca, Anglia etj. Këto njerëz, si për shembull afganistanezët që ishin larguar nga vendi i tyre, sepse atje ka luftë, me çdo lloj mjeti apo kushti arrijnë deri në Greqi me shpresën se jeta e tyre do të ndryshoj dhe se do të arrijnë ndoshta më në fund të harrojnë horroret e përjetuar më parë. Por, ajo që gjejnë në Greqi është një ferr i dytë, sepse nuk gëzojnë asnjë të drejtë qoftë edhe minimale për të jetuar dhe jo më për të fituar ndoshta me të drejtë statusin e azilantit. Ato, ju drejtohen kamionëve që imbarkohen në port me destinacion shtetet perëndimore. Shumica e tyre nuk arrijnë dot në destionacionet e vendeve të tjera perëndimore, sepse ndoshta asfiksohen dhe vdesin brenda kontenereve të kamionëve, ose kapen nga policia greke dhe rrihen publikisht me shkop gome dhe me shqelma si ato pamjet që na paraqiti emisioni televiziv italian dhe në rastet ekstreme të cilat nuk janë të pakta, ku këto emigrant futen dhe lidhen poshtë kamionëve dhe gjatë rrugës për shkak të lodhjes e lëshojnë trupin duke u tërhequr zvarrë për kilometra të tërë në autostradat italiane.
Këto gjëra nuk i dëshmojnë vetëm mediet italiane apo edhe ato të tjerat prestigjioze perëndimore, por edhe Amnesty International. Kjo organizatë ndërkombëtare vë në dritë mungesën e një procedure korrekte për azil në Greqi, e cila konkretizohet me mungesën e një ekzamini korrekt për kërkesat e azilkërkuesve si dhe mungesa e mundësisë për të bërë një ekzaminim të dytë pas atij të parit.
Amnesty International në raportin e saj mbi azilkërkuesit në Greqi argumenton faktin se: mungesa e vendeve të strehimit sipas standardeve të kërkuara dhe mungesa e shërbimeve shëndetësore prodhojnë pasoja negativa mbi të drejtat ekonomike dhe sociale. Sipas kësaj organizate është evident fakti se: Greqia nuk respekton nevojat themelore të kërkuesve për azil.
Kjo lloj situate në Greqi nuk ka ndryshuar edhe sot. Qeveria e re e Greqisë që erdhi në pushtet në 2009 bëri premtime për të ndryshuar situatën e refugjatëve dhe të emigrantëve në përgjithësi por, de fakto/de jure, ka hartuar vetëm një ligj shumë më shtrëngues mbi nënshtetësinë greke pa ndërhyrë qoftë minimalisht mbi procedurat që dhunojnë konventat dhe direktivat evropiane mbi azilin dhe mbi të drejtat e njeriut.
Para se të flisja mbi ngjarjen e Himarës, bëra një rezyme mbi respektin e të drejtave të njeriut brenda shtetit grek. Tani le të kthemi tek ngjarja e Himarës. Para së gjithash kjo ngjarje është pasojë e një politike nacional-shoviniste që qeveria greke ka bërë në mënyrë të drejtpërdrejt ose jo mbi Himarën në këto vitet e fundit. Greqia, nuk ka bërë gjë tjetër veçse e ka rritur tensionin në këtë zonë të Shqipërisë nëpërmjet ndërhyrjeve që ka bërë në planin politik si dhe në atë ekonomik.
Kjo ngjarje mendoj se ka ndodhur si pasoj e frikës që Greqia e ka ushqyer me politikat e saj në lidhje me pretendimet territoriale absurde që jo rrallë herë i ka shfaqur. Për shkak të kësaj politike tek greqisht-folësit e Himarës është krijuar bindja se ato po i diskriminojnë dhe se vetëm shteti grek mund t’i shpëtoj. Ndërsa, ndoshta me të drejtë tek shqiptarët dhe tek vlonjatet është krijuar ideja se Himarën tonë do na e marr Greqia.
Rasti i Himarës në aspektin ligjor dhe human duhet të dënohet, sepse humbi jetën një djalosh i ri. Megjithatë, kjo është një çështje shqiptare dhe që duhet të zgjidhet vetëm nga ligjet shqiptare. Çdo qytetar shqiptar, qoftë greqisht-folës ose jo gëzon të drejta/liri të plota njerëzore, të cilat parashikohen edhe tek Kushtetuta e Shqipërisë. Për këtë arsye deklaratat e Greqisë apo të tellallëve të saj në Shqipëri janë të panevojshme dhe mund të ndikojnë vetëm negativisht për situatën në përgjithësi. Çdo deklaratë e Greqisë në lidhje me këtë çështje dhunon principin bazë të marrëdhënieve ndërkombëtare: ndërhyrjen në çështjet e brendshme të një shteti tjetër.
Gjithashtu, shteti shqiptarë nuk duhet t’i braktis shtetasit e saj. Askush nuk është fajtor apo kriminel pa pasur një vendim gjygjsor të formës së prerë. Për këtë arsye, të rinjve shqiptarë që ndoshta akuzohen për këtë çështje, duhet t’iu garantohen të gjitha të drejtat ligjore për një proces të pastër juridik dhe jo politik. Atyre duhet t’iu garantohet e drejta për tu mbrojtur legalisht si dhe të dëshmojnë me vullnetin e tyre. Shteti shqiptar si dhe politika shqiptare duhet të reagojnë në lidhje me këtë çështje vetëm pasi të kemi një vendim gjygjsor të drejtë. Çdo gjë që thuhet dhe ndoshta do të thuhet në lidhje me këtë ngjare para një vendimi të tillë është emocional, i mbushur me paragjykime dhe gabime.
Ajo që duhet të nënvizohet është fakti se: pas kësaj ngjarje, Greqia duhet të sillet si një vend i Bashkimit Evropian ashtu siç është de jure dhe jo të vazhdoj me politikat e saja shoviniste dhe qorre. Bashkimi Evropian nuk duhet ta lejoj Greqinë të ec me dy standarde ashtu siç ka bërë gjithmonë. Me standardin e parë si vend demokratik, evropian që jep kontributin e saj për Integrimin e Ballkanit në Evropë. Dhe standardin e dytë, ndoshta të fshehur dhe jo të drejtpërdrejt si një vend që beson tek nacionalizmi, tek shovinizmi, tek pretendimet e rreme territoriale, si një shtet racist dhe diskriminues kundrejt të gjithë atyre që nuk flasin greqisht.
Gjithashtu, shteti shqiptar nuk duhet të lejoj në asnjë mënyrë që ngjarje aksidentale të jenë shkas për cenimin e sovranitetit dhe tërësisë së saj tokësore. Kushtetuta shqiptare, çdo qytetari i garanton të drejta. Shtetit shqiptar i takon që këto të drejta t’i trajtoj njëlloj si për qytetarët e saj në përgjithësi ashtu edhe për greqisht-folësit në veçanti.

Diplomaci profesionale për një Shqipëri Evropiane

Dr. Alban Daci
Botuar me date 8 gusht 2010
Tirana Observer

Jam ndër të parët dhe ndoshta i vetmi që kam shkruar shumë herë për të rinjtë që studiojnë jashtë Shqipërisë, për kthimin e tyre në Atdhe, si dhe për vlerat që mbartin këta të rinj që janë pajisur me dijet dhe kulturën perëndimore. Kam qenë ndër parët që kam hartuar edhe një projekt të titulluar “Mirë se Erdhët në Atdhe”, i cili është i pari dhe i vetmi në llojin tij. Projekti i hartuar nga unë në mënyrë të detajuar, ka ide konkrete, se si mund të bëhet kthimi i studentëve shqiptarë, që mbarojnë jashtë vendit, kush mund të jetë roli i tyre në realitetin institucional dhe shoqëror të Shqipërisë etj. Megjithatë, pa i vënë fajin askujt, ndoshta edhe për faktin se unë nuk kisha miq të fuqishëm në pushtet, ai projekti mbeti i harruar dhe nuk pati mundësi për t’u vënë në zbatim. Flitet se në lidhje me këtë çështje është krijuar dhe një fond i posaçëm në dispozicion të atyre, që vendosin për t’u kthyer në vendin e tyre, Shqipëri. Unë, nuk kam dëgjuar që të ketë ndonjë të ri që ka përfituar nga ky fond.
Kthimi i studentëve shqiptarë nuk është vetëm një çështje, por është edhe një domosdoshmëri. Përderisa kemi qindra dhe mijëra të rinj që janë larguar dhe që vazhdojnë të largohen për të kryer studimet universitare jashtë vendit, duhet të mendojmë, si dhe të jemi të gatshëm t’ presim, se një ditë ato mund të kthehen përsëri në vendin e tyre.
Mora guxim për të ngritur zërin dhe për të folur jo vetëm për veten, por për të gjithë të rinjtë që kanë kryer studimet e larta universitare jashtë vendit dhe që duan të rikthehen përsëri pranë familjeve të tyre me qëllim që dijet e fituara në universitetet më prestigjioze jashtë t’i vënë në zbatimin në administratën shtetërore të vendit të tyre, të Shqipërisë.
Le të flasë konkretisht. Jam, Alban Daci, dhe sapo kam mbaruar studimet universitare e pasuniversitare në Universitetin e Genovës, Fakulteti i Shkencave politike, dega Marrëdhënie Ndërkombëtare dhe Diplomatike. Mbrojtjen e temës së diplomës e kam kryer me rezultatin maksimal 110/110 dhe ajo titullohej “Doha Round dhe WTO-ja (World Trade Organization)”. Gjatë viteve që kam qëndruar në Itali për të kryer studimet universitare, kam dhënë një kontribut të çmuar për emigrantët shqiptarë dhe për çështjet e tyre. Për të realizuar programet që kishin për objektiv këto emigrantë kam bashkëpunuar ngushtë me shoqërinë civile italiane, me institucionet dhe organizatat jo-qeveritare, si dhe me botën e diplomacisë shqiptare të stabilizuar në Itali. Këtë gjë e vërteton edhe çmimi “Kolombo” i dhënë nga Komiteti Kombëtar “Kolombo”, Itali, me rastin e përfundimit të studimeve universitare.
Gjithçka e kam bërë për humanizëm dhe për krenari shqiptare, pa pasur asnjë interes personal. Tani që mbarova studimet universitare dhe pas universitare vendosa të kthehem në Shqipërinë tonë të dashur, në vendin ku kam familjen, të afërmit dhe gjithçka që jep identitetin e të qenit shqiptarë.
U ktheva dhe më erdhi mirë që Shqipërinë e gjeta të ndryshuar. E rëndishme është se Shqipëria dhe shqiptarët janë gjithmonë në lëvizje dhe zhvillim.
Megjithatë, unë mendoj dhe besoj se akoma ka shumë punë për të bërë, që Shqipëria të jetë një vend model jo vetëm në Ballkan, por edhe më gjerë.
Shqipëria është një vend që ka shumë optimizëm dhe që beson shumë tek zhvillimi dhe tek integrimi. Këtë e vura re, kur hyra në territorin shqiptar nga territori i Malit të Zi. Rruga që shkon nga Shkodra për tek dogana me Malin e Zi po rikonstruktohej, ndërsa segmenti nga ana e shtetit të Malit të Zi, ishte një rrugë e humbur, ku makina nuk mund të ecte më shumë se 20 K/H.
Z. Kryeministër, po ju drejtohem, se kam besim tek ju, sepse gjithmonë keni qenë pro rinisë; pro forcave dhe mendjeve të reja për të çuar më tej procesin e zhvillimit dhe të integrimit të Shqipërisë. Unë, kam mbaruar studimet universitare dhe pas universitare në Genova të Italisë dhe jam kthyer në Shqipëri, për të punuar për vendin tim, për të vënë në praktikë përvojat e mia jetësore dhe akademike në shërbim të diplomacisë dhe të vendit tim. Jo vetëm unë, por shumë të rinj si unë, që duan të kthehen, ose që janë kthyer në Shqipëri dhe që nuk kanë mbështetje dhe angazhime politike e kanë shumë të vështirë që të angazhohen në institucionet e shtetit shqiptar. Për aq sa jam i informuar, mund të them se nuk ka asnjë zyrë, institucion, departament apo publikim zyrtar ku mund të drejtohesh për punë. Pra, ne nuk dimë se ku do t’i paraqesim dosjet tona, nuk dimë ku të paraqitemi për të paraqitur idetë dhe projektet tona në shërbim të shtetit shqiptar.
Le të marrim një shembull dhe të bëjmë në të njëjtën kohë krahasime. Në faqes e Ministrisë së Jashtme të Republikës së Italisë, përveç shumë rubrikave të tjera, që kanë të bëjnë me informacionet teknike dhe institucionale, ka dhe një rubrikë që ju dedikohet oportuniteteve për punë, stage, që mund të bëhen pranë kësaj ministrie dhe strukturave që ajo ka. Ndërsa, në faqen e internetit të Ministrisë së Jashtme të Republikës Shqipërisë, nuk ka asnjë rubrikë për mundësi punësimi, bashkëpunimi etj.
z. Kryeministër, shteti shqiptar është përfshirë në një seri procesesh, marrëveshjesh, të cilat për nga pesha kombëtare, si dhe ndërkombëtare janë të një rëndësisë vitale. Prandaj, mendoj dhe jam i sigurt që sot më shumë se kurrë, Shqipëria në përgjithësi dhe diplomacia shqiptare në veçanti ka nevojë për njerëz të ri, me energji të reja intelektuale dhe fizike që do të jepnin kontribute të jashtëzakonshme për të mbajtur një pozicion strategjik dhe diplomatik të lartë jo vetëm në rajon, por edhe më gjerë. Shqipëria është bërë anëtare e NATO-s dhe shumë shpejt kam besimin e plotë që do të bëhet edhe evropiane. Si NATO ashtu dhe Evropa e Bashkuar, janë bërë nga njerëz që kishin vizione, ide dhe energji të reja. Prandaj, edhe Shqipëria që të jetë Evropiane, duhet mbi të gjitha të jetë një vend me një shoqëri demokratike dhe perëndimore, që është në gjendje të jetë konkurrente dhe partnere në mjediset e ndërvarësisë ekonomike dhe të procesit të globalizimit, ku ajo është përfshirë.
Për shkak të përvojës së gjatë në politikën shqiptare, mendoj se jeni i vetëdijshëm, se diplomacia shqiptare nuk mund të bëhet më nga ish funksionarë të lartë të Partisë së Punës, të Rinisë së Punës, gazetarë të diktaturës, militantë dhe mitingashë. Të tillë në diplomacinë shqiptare në njëzet vitet e fundit ka pasur plot dhe kushdo mund të japë një listë të gjatë të tyre, që nuk kanë njohuri të përgjithshme të nivelit mesatar e jo më diplomatike, ku shumë prej nuk dinë asnjë gjuhë të huaj. Si është e mundur që Shqipëria e “moshës së internetit” të vazhdojë të përfaqësohet me këto modele të komunizmit (që deri dje luftuan seriozisht Perëndimin, dhe tani presim të na lidhin miqësi me Perëndimin!)?! Si mund të presin ende shqiptarët, që këta njerëz të vënë ura bashkëpunimi e miqësie me botën perëndimore moderne?! Unë besoj se në diplomacinë shqiptare duhet një revolucion i vërtetë, ku gjithçka të bazohet mbi principin e meritokracisë dhe jo mbi parimet e pamoralshme të klaneve shoqërore e miqësore, të nepotizmit dhe militantizmit, si deri më sot. Diplomacia shqiptare duhet çliruar nga të tilla fenomene. Në çdo diplomaci të vendeve të tjera, përveç profesionalizmit vihet re dhe ndjenja e lartë kombëtare dhe përgjegjësia për t’i shërbyer vendit të tyre. Për fatin e keq, në diplomacinë shqiptare kjo gjë nuk vihet re, me ndonjë përjashtim të vogël.
Unë, dhe shumë të rinj si unë, jemi kthyer, ose dëshirojmë të kthehemi në Shqipëri për të punuar për shoqërinë, shtetin dhe vendin tonë. Por, ne duhet të na krijohen kushtet optimale. Ne duhet të respektohemi për kapacitet që kemi, si dhe për rolin që mund të japim në zhvillimin dhe integrimin e mëtejshëm të vendi tonë.
Zoti kryeministër, gjithmonë keni premtuar për kthimin jo vetëm të studentëve shqiptarë që kanë kryer studimet jashtë vendit, por të gjithë qytetarëve shqiptarë, që pas shumë vitesh emigracioni kanë vendosur të kthehen përgjithmonë pranë familjeve të tyre. Prandaj, mbani premtimin, që na keni dhënë! Për ndryshe, në të rinjtë që jemi e ardhmja e këtij vendi, që kemi zellin dhe kapacitetin intelektual për të punuar për Shqipërinë do të detyrohemi të largohemi dhe ndoshta përgjithmonë nga vendi ynë, ose do të detyrohemi të jemi oponenca e vërtetë e politikës shqiptare në vend. Ne kemi besim tek Shqipëria dhe e kemi obligim personal dhe kombëtar të punojmë për vendin tonë, që ai të ndriçoi dhe të jetë i standardeve evropiane, ashtu siç e kërkon koha.
Gjithçka, varet nga vullneti që ka politika shqiptare dhe shteti shqiptar, që dëshirat tona për të qëndruar dhe punuar në Shqipëri, të bëhen kërkesa konkrete, sepse ne jemi të gatshëm dhe të zellshëm për të punuar për Shqipërinë.